Öğretmen, sahip olduğu bilgi ve becerilerle insanları yetiştirmeyi amaç edinen; belirli düzeyde genel kültür, ders verilecek alanda yeterli bilgi birikimi yanında eğiticilikle ilgili bilgi, beceri, tutum, değer ve alışkanlıklara sahip olan kişidir. Öğretmenlik, eğitimle ilgili mevzuatta, “özel bir ihtisas/uzmanlık mesleği” olarak tanımlanmıştır.

Antik çağlardan aydınlanma dönemine kadar öğretmenlik, genelde din adamları tarafından yürütülüp ücretleri aileler ve vakıflarca karşılamaktaydı. Antik Yunan’da çocukları okula götüren kölelere de pedagog denmiştir. Aydınlanma çağı ve sonrası modern ulus-devletlerin doğması ve millî eğitim sistemlerinin oluşmasıyla birlikte öğretmenlik, ayrı bir meslek olarak kabul edilmiş; öğretmen yetiştiren kurumlar açılmaya başlanmıştır.

Türk-İslâm tarihinde mektep ve medreselerdeki eğiticiler, mürebbi, müderris, muʻid, hoca gibi farklı şekillerde adlandırılmıştır. Osmanlı döneminde 1848’de Darülmuallimîn (öğretmen okulu) ile birlikte modern anlamda öğretmen yetiştirmek amacıyla ilk defa bir okul açılmıştır. Dünyada öğretmenler, genel olarak okul öncesi ve ilköğretim için öğretmen kolejleri ve eğitim fakülteleri bünyesinde, ortaöğretim için ise alan fakültesi (fen, edebiyat vb.) mezunlarının devam ettiği tezli/tezsiz yüksek lisans programlarıyla yetiştirilmektedir. 

Türkiye’de öğretmenlik programlarıyla alan fakültelerinden mezunlardan pedagojik formasyon belgesi ya da alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans derecesine sahip olanlar, öğretmenlik için başvurabilmektedir. Dünyada öğretmenler, özel öğretim kurumlarında çalışanlar dışında çoğunlukla devlet memuru olup, kadınların oranı erkeklere göre giderek artmaktadır. 

Öğretmenlerin kendilerinden beklenen görevleri yerine getirebilmeleri için birtakım yeterliklere sahip olmaları gerektiği kabul edilerek pek çok ülkede öğretmen yeterlikleri ya da standartları belirlenmektedir. Türkiye’de MEB, yakın geçmişte öğretmenlik mesleğinin genel yeterliklerini, mesleki bilgi, mesleki beceri, tutum ve değerler olmak üzere üç alanda toplamış; bunların altında da 11 yeterlik ve 65 gösterge yer almıştır. Ayrıca bazı branşlarda özel alan yeterlikleri de belirlemiştir. Öğretmenlik mesleği, öğretmen yetiştirme programlarının kapsamı ve nitelikli öğretmen yetiştirme, dünyada her zaman gündemde olup yapılan araştırmalarda, alan dışından mesleğe atamalar, toplumsal statü düşüklüğü, maaşların yetersizliği, mesleki örgütlenmede yetersizlik, mesleki özerkliğin olmaması, yarı zamanlı ve sözleşmeli statüde çalışma, atanamayan öğretmen sayısının artması gibi bazı sorunlar sıralanmaktadır.

Sedat Yüksel