Geleneksel Yahudi inanışına göre vahiy mahsulü kabul edilen ve Sözlü Tevrat olarak bilinen metin.

Öğrenim veya talim anlamına gelen Talmud, Yahudi kutsal metinlerinden birisidir. Hz. Musa’ya biri yazılı diğeri sözlü olmak üzere iki Tevrat verilmiş olduğuna inanılır. Tanah’ın ilk beş kitabını oluşturan Tevrat (Tora), “Yazılı Tevrat” olarak kabul edilmektedir. “Sözlü Tevrat” ise Mişna ve Gemara (Talmud) olarak bilinmektedir. Yahudi inanışına göre Tanrı, Musa’ya Tevrat’ı verirken Tevrat’ın açıklamasını da şifahi olarak iletmiştir. Bu açıklamalar nesilden nesile Yahudi din bilginleri aracılığıyla aktarılmıştır. Buna Sözlü Tevrat adı verilmektedir. Bu şifahi bilgiler, MS 200’lü yılların başında Yehuda ha-Nasi (ö. 217) tarafından Mişna adı altında İbranice olarak yazılı hâle getirilmiştir. Mişna’da altı bölüm bulunmaktadır. Bunlar; Zeraim (ziraatle ilgili hükümler), Moed (şabat ve bayramlarla ilgili hükümler), Naşim (evlilik ve boşanmayla ilgili hükümler), Nezikin (sivil hukuk ve ceza hukukuyla ilgili hükümler), Kodaşim (kurban ve diğer ritüellerle ilgili hükümler) ve Tahorot’tur (temizlik ve necasetle ilgili hükümler).

Filistin ve Babil’de bulunan Yahudi âlimler, Mişna’da yer alan bilgileri yorumlayarak açıklamalar yapmıştır. Mişna’daki metinlere yapılan bu açıklamalara Gemara denilmektedir. Yahudi dinî literatüründe Talmud kelimesi, Gemara ile eşanlamlı olarak kullanıldığı gibi Mişna ve Gemara’nın bir araya gelmesiyle oluşan metin için de kullanılmaktadır. Filistin’deki Yahudi bilginler tarafından yapılan açıklamalar Filistin Gemarası (Filistin Talmudu), Babil’deki bilginler tarafından yapılan açıklamalar ise Babil Gemarası (Babil Talmudu) olarak isimlendirilmektedir. Filistin Talmudu aynı zamanda Kudüs Talmudu olarak da bilinmektedir. Talmud’un dili Aramicedir. Kudüs Talmudu MS 450, Babil Talmudu ise MS 550 yılı civarında tamamlanmıştır. Babil Talmudu, Kudüs Talmudu’na kıyasla daha hacimlidir. Yahudiler arasında Babil Talmudu bağlayıcı olandır ve daha saygın bir yere sahiptir. Nitekim Talmud kelimesinin önünde Filistin ya da Babil şeklinde bir sıfat kullanılmaksızın sadece Talmud denildiğinde Babil Talmudu kastedilmektedir. Talmud, bugün Ortodoks Yahudiler arasında merkezî önemini korumaktadır. Diğer Yahudi mezhepleri içinse Talmud, Ortodoks Yahudilerde olduğu kadar bağlayıcı değildir.

Yasin Meral