Yeşilay; 5 Mart 1920 tarihinde İstanbul’da  Dr. Mazhar Osman [Usman] (ö. 1951) ve arkadaşları tarafından Hilal-i Ahdar (Yeşil Hilal) adıyla kurulan ve daha sonra 1934 yılında alınan  Bakanlar Kurulu kararıyla “Kamu Yararına Çalışan Dernek” statüsü kazanan bir dernektir. Yeşilay’ın tarihsel öncülünün; 1910 yılında kurulan ve Derneğin günümüzde kullandığı sembol olan Yeşil mineden hilali  ilk benimseyen Osmanlı Men-i Müskirat Cemiyeti olduğu kabul edilmektedir.

Kuruluş itibarı ile alkol ve alkol bağımlılığı ile mücadeleyi amaçlayan dernek, süreç içerisinde bağımlılık türlerinin artmasıyla birlikte çalışma alanlarını çeşitlendirerek sigara, uyuşturucu madde, kumar ve yakın tarihte teknoloji bağımlılığını da mücadele alanına dâhil etmiştir.

Başlangıçta alkol, sigara, kumar bağımlılığa ilişkin koruyu-önleyici faaliyetler alanında hizmet veren bir dernek olan Yeşilay; Yeşilay Danışmanlık Merkezlerinin (YEDAM) kurulmasıyla  2014 yılından itibaren toplum temelli tedavi yaklaşımı ve basamaklı tedavi müdahale yöntemini benimseyerek ülke çapında açtığı merkezlerde bağımlı kişilerin rehabilitasyonuna ilişkin çalışmalara başlamıştır.

Günümüzde Yeşilay’ın hizmetleri “bağımlılıkla mücadelede ulusal ve uluslararası düzeyde öncü rol oynama” vizyonuna uygun olarak uluslararası bir nitelik kazanmıştır. Bu çerçevede Türkiye öncülüğünde 34 farklı ülkede, “Ülke Yeşilayları” kurulmuş ve bunlar Uluslararası Yeşilay Federasyonu çatısı altında bir araya getirilmiştir. Yeşilay, Birleşmiş Milletler Ekonomik Sosyal Konsey Özel Danışmanlık (ECOSOC) statüsüne sahiptir. Bu statü sayesinde Yeşilay, Birleşmiş Milletler’e ve onun organlarına herhangi bir konuda güvenilir uzman bilgisi sağlamakta, aynı zamanda benzer alanlarda çalışan bölgesel, ulusal ve uluslararası kurumlarla da bir araya gelme imkânı oluşmaktadır.

Yeşilay’ın kurulduğu 1-7 Mart tarihleri Türkiye’de Yeşilay Haftası olarak kutlanmaktadır.

İnanç Özekmekçi