İng. Paraglacial Landforms

Buzullar geriledikten, kapladıkları havza ve olukları terk ettikten hemen sonra ortaya çıkan kararsız çoğunlukla eğimli yüzeyler paraglasyal süreçleri doğurur. Paraglasyal, buzul dışı süreçler olmakla birlikte buzullaşma tarafından doğrudan etkilenmiş süreçlerdir. ^{1, 2} Buzulun geri çekilmeye başlamasıyla buzsuz ortamda ortaya çıkan bu süreçlerin hüküm sürdüğü döneme paraglasyal dönem denir. Bu dönem arazi yüzey stabilitesi ve buzul dışı koşullara uyum sağlanana kadar birkaç yüz ile birkaç bin yıl arasında değişen süreler boyunca sürer. ^{1, 2 3, 4} Buzul buzunun geri çekilmesi, arazide genellikle kararsız veya yarı kararlı duruma sebep olur.⁵ Buzul desteğinin kalkması nedeniyle buzul kökenli veya buzul tarafından tetiklenen sedimanlar çeşitli işlemlerle serbest kalır.⁴ Buzul buzunun ağırlığının kaya kütlelerinde sebep olduğu stres, çatlakların genişlemesi, kaya çığları, kaya düşmeleri vb. gibi durumlara neden olur. Sonuç olarak vadi yamaçlarındaki buzul çökelleri, heyelan, talus akışları, kar çığları ve akan sularla yeniden işlenir.⁴ Benzer şekilde vadi tabanındaki buzul depoları da akarsular tarafından taşınarak farklı ortamlarda çökeltilerek alüvyal yelpazeler ve deltalar oluşturur. Paraglasyal süreçlerle oluşturulan depolar ve yer şekilleri; kaya düşmesi depoları olarak kayşatlar (talus), yamaçlardaki döküntü-moloz akıntısı depoları olarak moloz konileri (debris), çığ konilari ve alüvyal yelpazeler, vadi tabanlarında buzul kökenli depolar olarak alüvyal yelpazeler ve dolgular, son olarak kıyılardaki buzul depoları olarak deltalar ve kıyı kordonlarıdır.⁴ Buzul topoğrafyasında en göze çarpan paraglasyal yer şekilleri kuşkusuz tekne vadiler içerisinde gelişen kayşat/talus ve moloz/debris konileridir. Bu yer şekilleri buzul vadilerinde buzul erozyonunun başladığı hat olan törpülenme sınırının altında oluşurlar. Vadi tabanı ile dik yamaç arasında birikerek buzul vadilerinin tipik U profilini çoğu zaman maskelerler. Paraglasyal yer şekilleri yalnızca birikme şekillerini içermeyip, buzulun zemine yaptığı yüksek basıncın buzul çekildikten sonra ortadan kalkmasına bağlı olarak stresin boşalmasıyla anakaya yamaçları üzerinde meydana gleen düşey faylanmalara bağlı olarak kırık sistemleri oluşabilir. Bunların en bilinenleri tansiyon kırıkları, sırt tepesi grabenleri (ridge-top graben), ters yarlar (antiscarps) ve kabarık yüzeylerdir.⁴