Lat. Pagophila eburnea
İng. Ivory gull
40-43 cm boy, 108-120 cm kanat açıklığına ve 520-700 gram ağırlığa ulaşabilen orta boy bir martı türüdür.1 Bembeyaz tüyleri, kırmızı gözleri ve ucu kızıl yeşil-gri gagası ile kolayca tanınabilir. Arktik dairenin iç bölgelerinde ve ulaşılması zor yerlerde üremesiyle bilinen kuzey kutbunun en karakteristik martı türüdür. Üreme alanları arasında Kanada’nın kuzey kesimleri, kuzey Grönland, Svalbard Adası ve Rusya’nın kuzey adaları bulunur. Kış aylarında da genellikle Arktik daireyi terk etmez ve Arktik Okyanusu ile Pasifik ve Atlantik okyanusunun kuzey kesimlerinde kışlar.
Üreme için özellikle memeli avcıların ulaşamayacağı bölgeleri tercih eder. Grönland’da denizden 60 km içeride ve 1900 metre yükseklikte üreme kolonileri tespit edilmiştir.2 Üremek için dik uçurumların üzerindeki kaya çıkıntılarını tercih eder. Ancak açık denizde sürüklenen, üzeri çakıllarla kaplı buz dağlarında da üreme kolonileri kurduğu gözlenmiştir.3 Yuvalarını genellikle çevrede buldukları yosunlarla oluştururlar. Kuluçka dönemi yaklaşık 26 gün sürer ve bu süre zarfında iki ebeveyn de sırayla kuluçkaya yatar. Yumurtaları, zorlu koşullara karşı korumak için birkaç saniyeden fazla açıkta bırakmazlar.4
Kış aylarında özellikle deniz buzu çevresinde yoğunlaşır.5 Bu dönemde, özellikle deniz buzunun çevresinde %70-90 buz kapalılığına sahip alanları tercih ettiği rapor edilmiştir6 ve bu türün en büyük nüfusu, kış aylarında deniz buzu üzerinde üreyen fok kolonilerinin çevresinde gözlenmiştir.7 Ancak Arktik kışının yoğun fırtınalarında deniz buzu alanlarından uzaklaşabilirler. Göç zamanlaması ve rotası, deniz buzu oluşumunun ve erimesinin etkisi altında belirlenir.8 Nadir durumlarda Portekiz ve İtalya gibi Akdeniz ülkelerinden de tarihsel kayıtlara rastlanmıştır.9
Bu kuşlar buzlu bölgelerde yaşayan balıklarla ve su yüzeyinden veya sahilden topladığı diğer deniz canlılarıyla beslenirler.10 Ayrıca diğer kutup martıları gibi ölü canlılar ve kutup ayısı veya fok gibi avcıların artıklarıyla da sık sık beslenirler.11
Ulaşılması zor alanlarda yaşamaları ve bu bölgelerdeki bilimsel çalışmaların sınırlı olması nedeniyle, bu tür hakkındaki bilimsel çalışmalar oldukça sınırlıdır. Dünya genelinde tahmini olarak 14.000 çift kadar ak martı bulunduğu düşünülmektedir1. Popülasyonlarında 1970’lerden bu yana belirgin bir azalma gözlemlenmektedir1 ve bu nedenle nesilleri tehlikededir. Azalmanın kesin nedeni belirlenememiş olsa da, iklim değişikliği nedeniyle deniz buzunda ve besin kaynaklarında meydana gelen değişikliklerin büyük bir faktör olduğu düşünülmektedir.12
