Lat. Gadus chalcogrammus
İng. Alaska pollock
Alaska mezgiti, Mezgitgiller familyasından Kuzey Pasifik’te dağılım gösteren, özellikle Doğu Bering Denizi’nde yoğun popülasyona sahip, yarı pelajik (hayatının büyük bir bölümünü su kolonunda yüzerek geçiren, sadece üremek ya da beslenmek için deniz tabanında bulunan) ve sürü oluşturan bir balık türüdür.1
Bu tür, 90 cm uzunluğa ve 4 kg ağırlığa ulaşabilir. Kumlu okyanus tabanına yakın olduğunda, kamuflaj desenini andıran beneklenme, yırtıcıların onu görmelerini zorlaştırır. Alaska mezgiti, bazı mezgit türleri gibi, kur yapma sırasında ses çıkarmak için kullandığı iyi gelişmiş, özel kaslara sahiptir.2 Sırt yüzgeçleri geniş aralıklarla ayrılmıştır. Karın yüzgeçleri hafifçe uzamış bir filamente sahiptir. Kafasında yanal çizgi gözenekleri vardır. Gövde rengi arkada zeytin yeşili ile kahverengi, yanlarda gümüşi olur. Karın bölgesinde ise genellikle benekli desenler veya lekeler ile renk soluklaşır.
Alaska mezgitinin dağılım alanı Kuzey Pasifik’in kıyı bölgeleri, özellikle Alaska açıklarındaki Doğu Bering Denizi, Alaska Körfezi ile Aleut Adaları, ayrıca Rusya, Japonya ve Kore’deki Batı Bering Denizi ve Okhotsk Denizi sularıdır.
Alaska mezgiti, besin ağı dinamiklerinde üst ve alt seviyeleri etkilemesi bakımından Kuzey Pasifik ekosistemlerinde önemli bir türdür. Örneğin, bazı bilim insanları, Alaska Körfezi’ndeki Steller deniz aslanlarının popülasyon çöküşünü, kuş ölümlerini ve ekosistem yapısında daha geniş ve daha karmaşık değişiklikleri bu türün azalmasına bağlamıştır. Aynı zamanda büyük bir yırtıcıdır ve avladığı karides ve yavru somon gibi değerli türler için insanlarla da rekabet eder. Bu açıdan bakıldığında, bulunduğu ekosistemlerde türün popülasyon dinamiklerinin yapısını hem yukarıdan aşağı hem de aşağıdan yukarı etkileyen düzenleyici bir rolde olduğu düşünülmektedir.3
Bireyler 3-4 yaşlarında olgunlaşır ve her dişi, her yumurtlama mevsiminde milyonlarca yumurta üretir. Her yıl, üreme mevsimi başına hemen hemen sabit sayıda yumurta atılır. Bir dişi, yumurtalıklarındaki tüm yumurta atımını bir aya yayılmış bir periyotta yaklaşık 14 seferde tamamlayabilir. Yumurtalar küre şeklinde olup yaklaşık 1 mm çapındadır. Yumurtadan çıkan larvalar besin keseleri sayesinde yaklaşık bir hafta beslenmeden hayatta kalabilir. Üreme sürecinin bir diğer stratejik adımı da yumurtlama alanının seçilmesidir. Alaska mezgiti larvaları, yaşamlarının ilk birkaç haftasında çok zayıf yüzücülerdir ve güçlü Alaska akıntılarına karşı etkili bir şekilde yüzemez. Bu nedenle erginler yumurtalarını genellikle kıta sahanlığı üzerinde, larval gelişim için daha uygun oşinografik özelliklere sahip olan alanlarda, güçlü akıntılarla sürüklenmeyecek şekilde yumurtlama eğilimindedir.3
Alaska mezgitinin beslenme davranışındaki birincil faktör yaştır. Bu açıdan türün 6 cm’den küçük olan daha genç bireyleri ile büyük bireyler iki alt gruba ayrılabilir. Her iki grup da esas olarak kopepodlarla beslenir ancak ikinci grup aynı zamanda kril üzerinden de beslenir. Bu nedenle, besinini oluşturan türlerdeki azalma daha küçük bireylerin hayatta kalma oranlarını etkileyen önemli bir faktördür.4
Alaska mezgiti, ilkbaharda üremek ve beslenmek için kıta sahanlığında sığ sulara doğru göç eder, kış aylarında ise daha sıcak ve derin sulara geri döner. 30-35 cm aralığında cinsel olgunluğa erişir. Hızlı büyüyen ve kısa ömürlü olan bu balığın ömrü yaklaşık 12 yıldır.
Alaska mezgitinin “dünyada kalan en büyük lezzetli balık kaynağı” olduğu söylenir.5 Alaska’dan Kuzey Japonya’ya kadar Kuzey Pasifik’te her yıl yaklaşık 3 milyon ton Alaska mezgiti yakalanır. Dünya balıkçılığında avlanan türler içinde Peru hamsisinden sonra dünyanın en önemli ikinci balık türüdür. ABD, Japonya ve Rusya, bu türü avlayan başlıca ülkelerdir. ABD’de çoğunluğu Bering denizinden olmak üzere her yıl yaklaşık 1,5 milyon civarı Alaska mezgiti yakalanmaktadır. ABD’de Alaska Balıkçılık Bilim Merkezi tarafından yürütülen stok değerlendirme çalışmalarına göre her yıl kota belirlenmektedir. Örneğin, 2008’de meydana gelen ani stok düşüşü sonrası 2009 ve 2010 yılları avcılığında kota düşürülmüş, bu düzenlemeler sonucu avcılık 2011’de tekrar ortalamanın üzerine çıkmıştır.6
Bu türün, fileto çıkartılarak dondurulmuş şekli, Surimi olarak (balık veya diğer deniz ürünü etlerinden yapılan bir çeşit hamur) hazırlanmış şekli ve havyarı, Kore, Japonya ve Rusya mutfaklarında yaygın olarak yer alır. Bu tür, Kore’nin milli balığı olarak kabul edilir ve çok eski dönemlerden beri (1400-1900) geleneksel olarak tüketilir.
