İng. Aleutian Mountain Range
Aleut Sıradağları, Kuzey Amerika’nın batı bölümündeki Pasifik dağ sisteminin bir parçasıdır. Bu dağ sırası Alaska Sıradağları’nın bittiği yer olan Chakachamna Gölü’nden başlayarak güneybatı yönünde yaklaşık 1000 km uzanır.1 Dağ sırasının ve aynı zamanda Alaska Yarımadası’nın batı sınırını Unimak Adası’nın oluşturduğu kabul edilir. Bu adadan itibaren Aleut Adaları batı yönünde uzanarak 1900 km’lik bir yay oluşturur. Aleut Sıradağları ise Unimak Adası ve doğudaki 1000 km’lik yarımadayı kapsar.2 Aleut Sıradağları’nın aynı zamanda Kamçatka Yarımadası’na kadar uzanan Aleut Takımadalarını da kapsadığı kabul görmektedir. Aleut Adaları, Pasifik Okyanusu çevresindeki volkanik dağ zincirinin (Pasifik Ateş Çemberi) bir bölümünü oluşturur ve Alaska’nın Aleut Sıradağları’nın kısmen batık bir devamını temsil eder. Adaların çoğu volkanik kökenlidir ve bu adaların bazıları aktif volkanları içermektedir.1 Bu nedenle Aleut Sıradağları başlığı kapsamında doğuda Alaska Körfezi ile batıda Kamçatka Yarımadası (bkz. Kamçatka Yarımadası) arasında yaklaşık 3000 km’lik mesafe boyunca uzanan Aleut Yayı ele alınmıştır.3 Aleut Sıradağları’nın en yüksek doruğu 3108 m yüksekliğiyle aktif bir volkan olan Redoubt Dağı’dır.
Aleut Adaları ve Aleut Sıradağları, Pasifik levhasının kuzeyindeki yitim zonu üzerinde bulunduğu için çok sayıda aktif volkana ev sahipliği yapmaktadır. Dolayısıyla Aleut Adaları bir ada yayı özelliğindedir. Aleut Yayı, 150°B boylamındaki Alaska Yarımadası’ndan 175°D boylamındaki Buldir Adası’na kadar uzanan aktif volkan zinciridir. Bu adaların üzerinde durduğu temel, yaklaşık 46 milyon yıldan beri volkanizma ve plutonizma tarafından inşa edilmiş olan Aleut Sırtı’dır.4 Aleut volkanik ada yayının güneyinde Aleut Çukuru (İng. Aleutian Trench) uzanmaktadır. Bu derin okyanus çukurunun okyanus yüzeyinden derinliği yaklaşık 7600 m’dir.5 Pasifik levhası, Aleut Çukuru boyunca Kuzey Amerika levhasının altına 45 derecelik dik bir açıyla yılda yaklaşık 7, 5 cm hızla dalar.6, 7 Bu yitim zonunda, okyanusal levhanın bir kısmı erimekte ve eriyik materyal 40 tanesi aktif olmak üzere toplamda 76 büyük volkan yoluyla yüzeye çıkmaktadır.8, 9
Aleut Sıradağları ve Aleut Adaları, dünyanın tektonik olarak en aktif olan bölgelerinin başında gelmektedir. Bu bölge yoğun volkanik aktivite sergiler ve mega bindirme depremleri geçmişine sahiptir.7 Bölgede 1900 yılından beri büyüklüğü 7.5 üstü olan yirmi deprem meydana gelmiştir.7 Örneğin Alaska Yarımadası’nda 1964 yılında gerçekleşen 9, 2 büyüklüğündeki deprem, dünyada kaydedilmiş ikinci büyük depremdir. 1946 yılında gerçekleşen 8, 6 büyüklüğündeki Unimak Adası depreminde ise tsunami dalgaları Unimak Adası’nda 42 m yüksekliğe ulaşmış ve dalgalar Pasifik Okyanusu’nu binlerce kilometre katederek Antarktika’ya ulaşmıştır.7
Aleut Adaları’nın iklimi, sıklıkla siklonik fırtına ve şiddetli rüzgârlarla karakterize olan, yağışlı ılıman okyanusal iklim özelliğindedir.10 Aleut Sıradağları’nın, Alaska Yarımadası’yla birleştiği bölgede ise soğuk iklim koşulları hakimdir. Bu nedenle günümüzde Katmai Volkanı başta olmak üzere bu bölgedeki bazı yüksek dağlar buzullarla kaplıdır. Öte yandan Aleut Sıradağları Pleyistosen’de defalarca buzullarla tamamen kaplanmış ve Son Buzul Maksimumu’nda (İng. Last Glacial Maximum) sıradağların büyük bölümü buzullarla örtülmüştür.11 Başta morenler olmak üzere bu buzulların bıraktığı izler sıradağların tamamında görülür. Aleut Adaları milyonlarca deniz kuşu ve fok gibi hayvanlara ev sahipliği yaptığı için 1976’da UNESCO tarafından biyosfer rezervi ilan edilmiştir.10
