İng. Amsterdam Island
Amsterdam Adası, Hint Okyanusu ortasında; Afrika, Avustralya ve Antarktika ana karalarına yaklaşık aynı uzaklıkta, Antarktika ve Avustralya plakaları arasında (Şekil 1a, c) yer almaktadır. Ada, morfolojik olarak, Orta Hint Sırtı ile Hint Pasifik Sırtı arasında, Amsterdam-Aziz Paul Denizaltı Platosu üzerinde oluşmuştur. 37°52’51”G ve 37°47’32”G enlemleri ile 77°30’47”D ve 77°35’50”D boylamları arasında bulunan adanın alanı yaklaşık 53 km²dir.
Amsterdam Adası, 1522 yılında, Sebastien Del Cano tarafından keşfedilmiş; adaya ilk çıkış 1696 yılında Willem van Vlaming tarafından yapılmıştır. İskân edilmeyen adada 1949 yılında Fransız ekiplerce bilimsel istasyon kurulmuştur.1
Ada, kısa ekseni doğu-batı (7, 2 km), uzun ekseni kuzey-güney (9, 8 km) yönünde bir elips şeklindedir (Şekil 1c). En yüksek yeri, güneybatıda yer alan 881 m yükseltiye sahip La Dives Tepesi’dir. Topografik olarak asimetrik bir özellik gösteren adanın doğu ve kuzeyi daha az eğimliyken güneybatı kısmında dik yamaçlar bulunmaktadır. Adada Venüs, La Chaudron ve Antonelli gibi çok sayıda parazit koni bulunmaktadır. Fernand ve La Dives Tepesi arasında bulunan Tourbieres Düzlüğü’nde turbalık alanlar bulunmaktadır.5
Hem Fransız Meteoroloji Kurumunun (FMK) adada kurulan meteoroloji istasyonundan elde edilen veriler (1950-1990) hem de ayrıntılı model verileri (1970-2000) ile yapılan değerlendirmede adada, Köppen-Geiger sınıflandırmasına göre Cfb yani ılıman-kurak mevsimi olmayan, serin yazlı bir iklimin hakim olduğu belirlenmiştir.6 FMK verilerine göre adada yıllık ortalama sıcaklık 13.8 °C derece olarak belirlenmiş, en düşük ortalama sıcaklıklar ağustos ayında (9 °C), en yüksek ortalama sıcaklıklar şubat ayında (19, 8 °C) ölçülmüştür. Ada ve çevresinin nemli olması, zirve ve civarının sisli olmasına yol açar. Bu durum da kalderada turbalık gelişmesine neden olmaktadır.4 Adada düzenli bir yağış rejimi bulunmakta, en düşük aylık toplam yağış 75 mm’nin üzerindedir. Adaya en az yağış şubat ayında (78 mm), en yüksek yağış ise haziran ayında (113 mm) düşmekte, yıllık ortalama toplam yağış FMK verilerinde 1119 mm iken model verilerinde 1280 mm olarak verilmektedir. Rüzgâr hızı yaz aylarında artmakta, saniyede 6 metreyi geçmektedir.
Yosunlar, likenler ve eğrelti otları ile kaplı adada, 6-7 m boylarında Phylica nitida (Rhamnaceae) ağaç türüne de rastlanmaktadır. Bitki örtüsü yüksekliğe bağlı olarak dağılış göstermektedir. Kıyılarda Poa novarae ve Spartina arundinacea gibi ot türleri ile bir saz türü olan Scirpus nodosus hakimdir. Toprağın nemli ve derin olduğu yerlerde, çeşitli eğrelti otları (Elaphoglossum succaesifolium, Gleichenia polypodioides, Polystichum adiantiforme), ciğer otları (özellikle Marchantia spp.) ve bazı vasküler bitkiler (Plantago staunton, Acaena sanguisorba) ile Phylica nitida yaygın olarak görülmektedir. 500 m’nin üzerindeki turbalık alanlarda bir yosun türü (Lycopodium trichiatum), bir eğrelti otu türü (Gleichenia polypodioides) ile bazı damarlı bitkiler (Uncinia brevicaulis, Poa fuegiana, Trisetum insulare, Caena sanguisorba ve Scirpus aucklandicus) bulunmaktadır. Merkezi plato alanında bir yosun türü olan Sphagnum sp. ve ciğer otları hakimdir.1
Ada ortasında, La Dives Tepesi’nin kuzey ve batısını kaplayan La Dives Kalderası, 1 km çapındadır ve Mauna Loa tipi volkanizma sonucu oluşmuştur. Bu kaldera, 150 m derinde bulunan, 3 km batıya uzanan eski bir kaldera üzerinde oluşmuş ve onu tahrip etmiştir. Bu kaldera içerisinde oluşan yeni bacalar bulunmakta ve bu bacaların duvarları 30 metre yüksekliğe ulaşmaktadır. En genç kalderadan çıkan lavlar, kuzeye doğru 2-3 km mesafede yayılmıştır. Kaldera içinde, nihai volkanizma sonucunda oluşmuş Grande Marmite ve Museau de Tanehe Kraterleri de bulunmaktadır. Adada, çok sayıda ikincil krater, parazit koni ve hornito bulunmaktadır. Ada kıyılarında dalgaların aşındırması sonucunda 25-50 metre yüksekliğe sahip falezler oluşmuştur. Adanın batı kıyıları, KD-GB ve KB-GD doğrultulu fay hatlarına uyumlu gelişmiştir.7
Amsterdam Adası, Avustralya Levhası sınırları içerisinde yer almasına rağmen esasında Avustralya ve Antarktika levhaları arasında, Orta Hint ile Hint-Pasifik Okyanus Ortası Sırtı arasında gelişmiş Amsterdam Fay Zonu’nda, Amsterdam-Aziz Paul Denizaltı Platosu üzerinde gelişmiştir (Şekil 1b). Uzaklaşan levha aktivitesinin hâkim olduğu bölgede, sığ depremler meydana gelmekte, okyanus tabanı yılda 3 cm genişlemektedir. Okyanus sırtı, lerzolit, dünit ve toleyitik olivinli bazalttan oluşmaktadır.7 Adanın en yaşlı birimi 690 bin yıl olarak yaşlandırılmış, adadaki volkanik birimlerin büyük bölümünün 400 ve 200 bin yıl arasında oluştuğu anlaşılmıştır.5 Adada güncel volkanik etkinlik bulunmamakla beraber, 2000 yılında adanın 18 km kuzeydoğusunda, Boomerand Denizaltı Dağı’nda volkanik aktivite kaydedilmiştir.8
