OKTAY EREN TÜREYEN
Lat: Balaenoptera bonaerensis
İng. Antarctic Minke Whale
Mink balinası, Antarktika mink balinası (B. bonaerensis) ve yaygın mink balinası (B. acutorostrata) olmak üzere iki alt türe sahiptir. Ortak isim olan “mink” Norveçli amatör bir balina gözcüsü olan Meincke’nin bir mink balinasını yanlışlıkla mavi balina olarak tanımlamasından gelmektedir. Bundan sonra bu balinalara “Minke’nin balinası” denmeye başlanmıştır.
Yetişkin Antarktika mink balinasında bir dişinin ortalama boyu 9 metre ve bir erkeğin boyu 8,5 metredir. Antarktika’da gözlemlenen en ağır dişi birey 9 metre boyunda ve 10,4 ton ağırlığındayken1 en ağır erkek birey 8,4 metre boyunda ve 9,7 ton ağırlığındadır.2 Yenidoğan bir yavrunun ise yaklaşık 2,74 metre boya sahip olduğu bildirilmiştir3.
Güney Yarı Küre’de yaz mevsiminde, 60°G’den Antarktika’ya kadar çok sayıda mink balinası bulunmaktadır. Bazılarının kış aylarını da bu bölgede geçirdiği kaydedilmiştir. Ancak çoğu, kış aylarında üreme alanlarına (Kuzeydoğu Avustralya açıkları, Batı Güney Afrika açıkları ve Brezilya’nın kuzeydoğu kıyıları açıkları olmak üzere) orta enlemlere çekilir. Weddell Denizi’nde ve Batı Avustralya açıklarında tespit edilen Antarktika mink balinasının kendine özgü sesinin yakın zamanda tespiti, nüfusun geniş dağılımını işaret etmektedir.4 Bu alanlarda dağılımları kıyı bölgelerinde değil, büyük çoğunlukla derin denizdedir. Popülasyonu her ne kadar balina avcılığı tarafından azaltılsa da diğer balina türlerine göre avlanması çok yakın zamanda, 1970’lerde başlamıştır ve güncel popülasyonu bilinmese de 2013 yılında yetişkin birey sayısı 515.000 olarak tahmin edilmiştir.5
Antarktika sularında deniz buzu etrafından avlanan Antarktika mink balinalarının beslenme davranışları iyi şekilde belgelenmiştir. Küçük vücutları sayesinde deniz buzu etrafında daha kolay hareket eden bu tür, ana besin kaynağı olan krillere diğer balinalara göre daha kolay erişim sağlamaktadır.6 Tek yırtıcısı katil balinadır. Güney Okyanus’taki A tipi katil balina popülasyonunun diyetinin %85’ini Antarktika mink balinaları oluşturur7.
Antarktika mink balinası, ıslık, çınlayan bir zili andıran sesler, tıkırtılar, cıyaklamalar, homurdanmalar ve “biyo-ördek” adı verilen bir ses gibi çeşitli sesler üretir. İlk olarak 1960’larda tanımlanan ve denizaltılardaki sonar sistemlerin operatörleri tarafından bir ördeğin vaklamasına benzediği için biyo-ördek olarak adlandırılan bu ilginç sualtı sesi 2014’te yayınlanan bir makaleye kadar gizemini korumuştur ve bu makalede sesin kaynağının Antarktika mink balinaları olduğu ortaya koyulmuştur4.
Antarktika Mink Balinası avcılığı diğer daha büyük balinalar kadar yoğun olmamıştır. 1960’ların sonundaki bazı deneysel avlardan ayrı olarak daha büyük balinaların tükenmesinin ardından 1971’den itibaren avlanılmaya başlamıştır. 1987’den beri avlanmaları özel izin gerektirecek şekilde azaltılmış bir seviyede devam etmiştir. Bu avlar, Uluslararası Adalet Divanı’nın kararının ardından 2014/15 sezonu için askıya alınmış, ancak 2015/16 sezonundan itibaren yıllık 333 balina yakalama hedefiyle yeniden başlamıştır. 2018 yılında Uluslararası Doğa Koruma Birliği tarafından “neredeyse tehdit altında” olarak sınıflandırılmıştır.
