Lat. Spermophilus parryii

İng. Arctic Ground Squirrel

Boyları 33,2 cm ile 49,5 cm arasında, ağırlıkları ise 524 g ile 1500 g arasında değişen Arktik gelengisi (yer sincabı), Kuzey Amerika’da yaşayan en büyük yer sincabı türüdür. Erkek bireylerin dişilere göre daha büyük vücut ölçülerinin olduğu cinsiyete bağlı çiftyapılılık sergilerler. Vücut kütlelerinde mevsimsel değişimler de görülür. Vücut kütleleri, aktif avlanma sezonu olan yaz aylarında ve kış uykusuna yattıkları dönemde büyük farklılık gösterir.

Arktik yer sincabı, kısa, güçlü önkolları ve arka ayakları ile oyuk açma ve toprak kazma gerektiren koşullara mükemmel uyum sağlamıştır. Keskin tırnakları ve yumuşak avuçiçleriyle toprağı ve yiyecekleri ince bir şekilde işlemekte uzmandır. Başları ve kulakları yuvarlak biçimlidir ve kuyrukları diğer sincap türlerindekilere göre nispeten kısadır.

Arktik yer sincabının çiftleşme dönemi, kış uykusundan uyanmalarını takip eden nisan sonları ile mayıs başlarıdır. Erkekler, çok eşli çiftleşerek birden fazla dişinin olduğu bölgeleri hırçın bir şekilde savunur. Bölge koruma için gösterilen saldırgan davranışlar, erkek bireylerde yüksek strese yol açar, bu da bağışıklık sistemlerinin zayıflamasıyla sonuçlanır. Vücut kondisyonlarındaki budeğişimler, üreme mevsimi sonunda erkek Artktik yer sincaplarının popülasyonunda azalmaya yol açar. Dişilerin genel popülasyondaki oranı ise hayli artar. Dişilerin gebelik süresi 25-30 gündür, bu süre sonunda iki ile on arasında değişen sayılarda, tüysüz, dişsiz ve görme duyusu gelişmemiş yavrular doğurur. Yavrular, sekiz ile onhafta arası bir süre sonunda ailelerinden ayrılır ve bir sonraki baharda cinsel olgunluğa erişir. Arktik yer sincaplarının ortalama yaşam süreleri 8 ile 10 yıl arasında değişir.

Arktik yer sincaplarının tükettikleri besin kaynakları çok geniş bir yelpazeye yayılır; son derece fırsatçı bir beslenme rejimleri vardır. Kökler, yapraklar, meyveler, tohumlar, çiçekler, otlar, sazlar ve diğer tüm yeşil ve odunsu bitkiler ile mantarlar diyetlerinin büyük bir kısmını oluşturur. Bununla birlikte başka hayvanların yumurtalarını, bazı omurgasız hayvanları hatta yavru Arktik yer sincaplarını da yedikleri bilinmektedir. Genellikle dişilerinin ağustos, erkeklerin ise temmuz ayında başladığı ve 8 ay süren bir kış uykusu periyoduna girer. Bu dönemde vücut sıcaklıkları -2,9 °C dereceye ve kalp ritimleri dakikada bir atışa kadar düşer. Arktik yer sincaplarının yaşam alanları, Alaska’nın kuzey, doğu ve güneybatısında kalan bölgelerinde, deniz seviyesinden dağ ağaç sınırlarının çok yukarılarına kadar yayılır. Bitki örtüsünün erken yeşermesini sağlayan gevşek toprağın olduğu tundra, çayır, nehir kıyısı ve göl kıyılarında görülür. Arktik yer sincapları, insanın vahşi hayvanların yayılımına ve çeşitliliğine nasıl etki ettiğini görmek için çok iyi bir örnektir. Yol yapım çalışmaları sırasında gevşemiş zeminlerin yuva yapımınaçok uygun olduğunu keşfeden bu canlılar, sadece kendi doğal alanlarında değil, yol sistemi boyunca da görülmeye başlamıştır. Popülasyonlarında büyük değişimler görülmemekle birlikte Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin Kırmızı Listesinde yer almakta ve “asgari endişe duyulan tür” olarak sınıflandırılmaktadır.