İng. Arctic Ocean Bathymetry

Arktik Okyanusu, yaklaşık 14 × 106 km² alanı ve 1.040 metre ortalama derinliğiyle ile beş okyanusun en küçük ve en sığ olanıdır.¹ Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarının çevrelediği bir iç denizdir ve toplam dört geçitle diğer denizlere bağlanır. Atlantik Okyanusu’na Grönland Adası’nın her iki tarafından bağlanır: i) Grönland’ın batı tarafından Davis Boğazı ile Labrador Denizi’ne (ve oradan da Atlantik Okyanusu’na) bağlanır. ii) Fram Boğazı ise Kuzey Buz Denizi ile Nordik Okyanusu’nu birbirine bağlar. iii) Arktik Okyanusu, Pasifik Okyanusu’na ise sığ olan Bering Boğazı ile bağlıdır. iv) Arktik Okyanusu Nordic Denizlerine Barents Denizi tarafından da bağlanır. Arktik Okyanusu’nun güney kısmını oluşturan Nordik Denizleri de Svalbard Adası’nın güneyi ile İzlanda Adası’nın kuzeyi arasındaki kısmı kapsar. Nordik Denizleri, Fram Boğazı ile Grönland-İskoçya sırtı arasında kalan bölgedir ve toplam üç denizden oluşur. Bunlar Norveç Denizi, Grönland Denizi ve İzlanda Denizi’dir.

Arktik Okyanusu iki derin basenden, bunları ayıran bir sırt ve geniş bir kıta sahanlığından oluşur. Derin basenler Amerasya Baseni (ortalama derinlik 3.800 m) ve Avrasya Baseni’dir (ortalama derinlik 4.200 m).² Lomonosov sırtı Grönland’dan Sibirya’ya kadar uzanır ve bu iki baseni ayırır. Amerasya Baseni, Kanada ve Makarov olmak üzere iki farklı basene ayrılırken Avrasya Baseni, Nansen ve Amudsen Basenlerinden oluşur (Şekil 1). Özelikle Avrasya’nın kuzeyi (Sibirya) ve Alaska kıyılarında bulunan çok geniş kıta sahanlığı alanı (ortalama derinlik 50-100 m) bütün Arktik Okyanusu’nun %53’ünü kapsamasına rağmen toplam hacmin sadece %2’sini kaplar.1 Kıta sahanlıklarında bulunan önemli denizler ise Chukchi Denizi, Doğu Sibirya Denizi, Laptev Denizi, Kara Denizi ve Barents Denizi’dir. Fram Boğaz ve Davis Boğazlarının en derin yerleri sırası ile 2.600 ve 1.200 metredir. Barents Denizi açıklığı ise yaklaşık 450 metredir. Bering Boğazı, bağlantıların en sığ olanıdır (derinlik yaklaşık 50 metre).