İng. Arctic Ocean Temperature and Salinity Properties
Arktik Okyanusu temelde üç farklı su katmanından oluşur. Yüzeyden 200 metreye kadar soğuk ve az tuzlu Kutup Yüzey Suyu, 200-800 metre arası sıcak ve tuzlu Atlantik Suyu (AS), 800 metreden derinde ise Taban Su katmanı vardır. Yoğunlukların az olması nedeniyle nehir suları ve Bering Boğazı suyu yüzeyden girerken Atlantik suyu orta katmandan, 200-500 metre arası derinliğinden girer. Atlantik Suyu, Arktik Okyanusu’na gelen ısı taşınmasını da sağlar. Bu yüzden AS, Kuzey Buz Denizi’nin toplam ısı miktarı içinde çok önemli bir yere sahiptir. Yüzeyden 200 metre derinliğe kadar olan su katmanı, Kutup Karışım Katmanı olarak adlandırılır. Bu katmanın tuzluluğu artan bir gradyen gösterir. Genelde bu katman, Bering Boğazı suyu, nehir akımı ve deniz buzu oluşumu sırasındaki tuz salınımı ile beslenir.1
Sıcaklık donma derecesinin altına düştüğünde yüzeyde deniz buzu oluşurken yüzey tuzu suda kalır ve yüzey suyunun yoğunluğunun artmasına ve karışıma neden olur. Bu olaya Brine salınımı adı verilir. Bu yüzden Kutup Karışım Katmanı’nın tuzluluk değeri 28 ile 33.5 g/kg arasında değişiklik gösterir (Şekil 1). Katmanın sıcaklığı da deniz buzu oluşumundan ve erimesinden etkilendiği için genelde tuzlu suyun donma derecesi civarındadır. Tuzluluk 28 g/kg için bu değer -1.5 °C iken, tuzluluk 33.5 g/kg için -1.8 °C’dir.2,3 Mevsimsel değişimler bu katmanda çok fazla değildir. (Tuzluluk 2 g/kg, sıcaklık 0.2 °C arasında değişir.)
Atlantik Suyu Katmanı, Arktik Okyanusu içerisinde yüzeyin altında ve 200 metre ile 800 metre arasında yer alır. Atlantik Suyu, Kuzey Buz Denizi’ne girerken iki farklı yol izler. Birinci kolda AS, Nordik Denizi’nde maksimum sıcaklık ile yüzeydeyken ısısının bir kısmını atmosfere kaybederek Fram Boğazı’ndan Batı Spitsbergen Akıntısı ile yüzeyin altına iner ve Arktik Okyanusu’na girer. İkinci yol ise Barents Denizi açıklığı üzerindendir. Araştırmalar toplam su akışı değişmeden bu iki kol arasında ters orantı olduğunu ortaya koymuştur. Barents Denizi’ne giren Atlantik Suyu bu sığ denizde ısı kaybına uğrar ve deniz buzu oluşumu sırasındaki tuzluluk artışı nedeni ile de yoğunluğu artar. Bu yoğun tabaka Avrasya Baseni’ne dar bir geçit olan St. Anna Çukuru’ndan akar.4 Derin basenlerdeki 800 metrenin altında bulunan taban suyu ise kıta sahanlıklarında oluşan yoğun su akıntılarının zamanla Atlantik Suyunun altına girmesi sonucunda oluşur. Bu katman, Kuzey Buz Denizi’nde en yavaş değişen su kütlesidir.
