İng. Auckland Islands
Büyük Okyanus’un güneybatısında, Yeni Zelanda’nın 450 km güneyinde, 50°29’5”G ve 50°55’44”G enlemleri ile 165°52’8”D ve 166°21’44”D boylamları arasında, yaklaşık 568 km² alana sahip, Pasifik levhasında, Yeni Zelanda Denizaltı Platosu üzerinde bulunan ada topluluklarından biridir.
Auckland Adaları, 1806 yılında, Abraham Bristow tarafından Tazmanya’dan İngiltere’ye dönüşü sırasında keşfedilmiştir. Abraham Bristow babasının arkadaşı olan Lord Auckland’ı onurlandırmak için adaya “Auckland Adaları” ismini vermiştir. Adalar 1807’de Enderby ve 1829’da Benjamin Morrell tarafından ziyaret edilmiştir. 1840’ta James Clark Ross manyetik ve gravite ölçümleri, Joseph Hooker ise botanik çalışmaları yapmıştır. 1874 yılında Alman keşif ekibi tarafından botanik, jeoloji ve meteoroloji araştırmaları yapılmış ve yayımlanmıştır. 20. yüzyıl başlarında adalarda çeşitli araştırmalar gerçekleştirilmiş, 1972-73 yıllarında ise B. D. Bell öncülüğünde birçok alanda incelemeler yapılmıştır.1
Auckland Adaları toplam 271 adadan meydana gelir. Bu adaların boyutları farklılık göstermektedir. En büyükleri sırasıyla Auckland (458, 3 km²), Adams (96, 8 km²), Enderby (7 km²) ve Disappointment (2, 8 km²) Adaları’dır. Diğer adaların çoğunluğunun alanı 1 km²den küçüktür, en küçük adanın alanı ise 78 m²dir. Adalarda bulunan fiyortlar doğal liman-koy özelliği gösterir ve ada topluluğunun doğusunda daha fazla bulunur. Adams Adası ile Auckland Adası arasında Victoria Boğazı yer alır. Bu boğaz, Carnley Limanı’na batıdan girişi sağlar. Adaların topoğrafyası farklılık gösterir. Auckland Adası’nda yer alan Raynal Tepesi (644 m) ada topluluğunun en yüksek noktasıdır.2
Model verilerine göre ada topluluğu çevresinde, Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasına göre Cfb, ılıman, kurak mevsimi olmayan serin yazlı bir iklim hâkimdir.3 Adada yıllık ortalama sıcaklık 8 °C civarındadır. En yüksek aylık ortalama sıcaklıklar şubat (11 °C), en düşük aylık ortalama sıcaklıklar temmuz ayında (5 °C) ölçülmüştür. Ada ve çevresinde düzenli bir yağış rejimi bulunmakta, en düşük aylık toplam yağış 60 mm’nin üzerindedir.4 Ada çevresinde etkili olan batı rüzgârları oldukça şiddetli esmekte ve etkin olmaktadır.5 Adalarda bulutluluk yüksek, güneşlenme süresi düşüktür.5
Ada topluluğunda alçak yerlerde bulunan orman örtüsü, yükseğe çıkıldıkça çalılara ve çayırlara dönüşmektedir. Kıyılardan 50 m’ye kadar çıkan orman örtüsü içerisinde Metrosideros umbellate hâkimdir. Daha yükseklerde Dracophyllum longifolium, Myrsine divaricata ve Cassinia vauvilliersii gibi çalı türleri yoğunlukla bulunmakta, bazı yerlerde bodur çalılar (Oreobolus pectinatus ve Cyathodes empetrifolia) gözlenmektedir. 300 m yüksekliğe kadar çıkan çalılardan sonra, Chionochloa antarcticatürünün hâkim olduğu çayır alanları ve 500 m’nin üzerinde ise daha soğuk karakterdeki çayır alanları bulumaktadır.6, 7
Ada topluluğu, Son Buzul Maksimumu’nda buzul örtüsü ile kaplanmış, buzulların ortadan kalkması ve deniz seviyesinin yükselmesi ile buzul vadileri su altında kalmış ve adanın doğusundaki vadiler fiyort özelliği kazanmıştır. Ada topluluğunun tamamında buzul aşındırma izleri gözlenmektedir. Enderby ve Ross Adaları çevresinde buzul çökelleri geniş alanlar kaplamakta ve ada topluluğunda çok sayıda sirk bulunmaktadır. Buzul vadileri kıyıda dalgalar tarafından aşındırılmış ve bunun sonucunda falezler meydana gelmiştir. Musgrave Koyu’nun batısında bir cephe moreni tarafından sınırlandırılmış bir buzul gölü bulunmaktadır.8
Ada topluluğu, Yeni Zelanda ve Campbell Denizaltı Platosu’na benzer şekilde, Senozoyik sonunda meydana gelmiş volkanizma sonucunda oluşmuştur. Ada topluluğu biri Carnley, diğeri Rose limanları merkezli iki volkan aktivitesi (Şekil 1c-kesikli mor çizgi) sonucunda oluşmuştur.9 Ada, dört ana jeolojik birimden oluşmaktadır. Bunlardan en geniş alan kaplayanları Rose ve Carnley volkanikleridir. Bunların yanı sıra, Musgrave Yarımadası kıyılarında granit ve Enderby Adası çevresinde buzul depoları bulunmaktadır.8 Granitlerin yaşı 93±3 milyon yıl, Carnley volkanik kütlerinde alınan gabro örneklerinin ise 15 milyon yıl yaşında olduğu belirlenmiştir.10 Enderby civarında yer alan buzul depolarının 45, 900 ± 1250 ile 41, 350 ± 500 yıl aralığını veren siltler üzerinde çökeldiği anlaşılmıştır.11
Adada, polen analizleri neticesinde, 15 bin yıl önce buzulların çekilmesinden sonra, tundra bitki örtüsü hâkim olmuş, 11-10 bin yıllarında çayırlar (özellikle Chionochloa antarctica türü) genişlemiş, 10 bin yıldan sonra çalı-çayır hâkim olmaya başlamıştır. 10 bin yıldan sonra orman örtüsü de gelişmeye başlamış, uzun ağaçlı ormanların gelişimi ise GÖ 5, 5-4 bin yıl arasında belirlenmiştir.12 Enderby Adası ve çevresinde yer alan tiller, arada yer alan bir gölsel silttaşı ve bazalt akıntısı ile alt ve üst olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu iki katı ayıran birimlerin interglasiyal dönemde, silttaşının ise bu dönemdeki bir buzul gölünde oluştuğu düşünülmektedir. Adalar çevresinde en alçaktaki buzul depoları, Laurie Limanı’nda ve Rose Körfezi’nde, deniz tabanında bulunmaktadır. Enderby Adası’nda üstteki buzul depoları içerisinde soğuk dönemi karakterize eden bitki polenleri belirlenmiştir. Bu depoların üzerinde yer alan 3 m kalınlıktaki bataklık sedimanlarından alınan örneklere göre dört farklı polen zonu belirlenmiştir. Birinci zonda (en üst) ağaç (Myrsine, Coprosma), papatyagil (Compositae), saz ve ot türleri yoğunken ikinci zonda çiçekli bitki olan Anisotome yoğunlaşmakta, ağaç ve papatyagil polenleri azalmakta, ot ve çayır türleri yoğunlaşmaktadır. Üçüncü zonda bir çalı türü olan Metrosideros yoğunlaşmakta, ıhlamur ve saz polenleri azalmaktadır. Dördüncü zonda çayır türleri artmakta, ağaç türleri azalmaktadır. Bu depoların tabanından alınan bir örneğin 14C tarihlemesi 8630 ± 80 yıl yaşını vermiş, üçüncü zonun ise GÖ 6-3 bin yıl arasını karakterize ettiği anlaşılmıştır.13
