İng. Crozet Islands
Crozet Adaları Hint Okyanusunda 45°56’14”G ve 46°28’35”G enlemleri ile 50° 9’ 52”D ve 52° 19’ 27”D boylamları arasında, Antarktika Levhası sınırları içerisinde yer alır. Adalar, Crozet Havzası güneybatısındaki Crozet Denizaltı Platosu üzerinde, yaklaşık 354 km² alan kaplayan takımadadır (Şekil 1).
Ada topluluğu 1772 yılında Marc-Joseph Marion Dufresne tarafından keşfedilmiş ve ilk olarak Julien Crozet tarafından ziyaret edilmiş ve bu adla anılmıştır. 1804’ten sonra fok avcıları tarafından kullanılan adalar, 19. Yüzyılda birçok kişi tarafından ziyaret edilmiştir. 20. Yüzyılda adalar üzerindeki egemenlik tartışmalarının ardından 1958’de Fransızlar tarafından adalar üzerinde meteoroloji istasyonu, 1971’de Alfred-Faure adında araştırma istasyonu kurulmuş ve daha sonraki yıllarda birçok bilimsel araştırma gerçekleştirilmiştir. 1
Ada topluluğu üç büyük ada ve daha küçükada ve kayalıklardan oluşmaktadır. Adalar, en büyüğünden en küçüğüne Possession adası (150, 6 km²), Doğu adası (126, 7 km²), Domuz adası (17, 2 km²), Penguen adası (3, 5 km²) ve Aposte adası (2 km²) olarak sıralanmaktadır. Adalarda yükselti genel olarak 1000 metrenin altındadır. Adalardaki en yüksek noktalar; Doğu adasında Marion-Dufresne (1090 m), Possession adasında Mascarin (934 m), Domuz adasında ise Richard-Foy (770 m) tepeleridir (Şekil 1c).
Adalarda hem model verilerine hem de istasyon verilerine göre okyanusal özellikli, Köppen-Geiger iklim sınıflarından kutup-tundra iklimi hakimdir. Yıllık ortalama sıcaklık 5 °C civarındadır. En düşük aylık ortalama sıcaklık ağustos ayında yaşanmakta olup sıcaklıklar 0, 3 °C’ye kadar inebilmektedir. Adalarda en yüksek ortalama sıcaklıklar şubat ayında ölçülmekte, sıcaklıklar 10 °C’yi aşabilmektedir. Adalarda her mevsim yağışlı bir ortam bulunmakta, yıllık toplam yağış 1700 mm’yi aşmaktadır.2, 3
Ada kıyılarında Crassula moschata ve Leptinella plumosa türü bitkiler ile Tussock çayırları bulunmakta olup, bu bitkiler fok ve penguenler tarafından kullanılmaktadır. Yaklaşık 150 m yüksekliğe kadar cüce çalı (Acaena magellanica) ve eğrelti otu (Blechnum penna-marina), nemli yerlerde ise Kerguelen lahanası (Pringlea antiscorbutica) yetişmektedir. İç vadilerde, turbalı topraklarda çok sayıda yosun, ciğerotu ve Agrostis magellanica çimi yetişir. 150 m’nin üzerinde, yastık otu, A. Magellanica ve Azorella selago’ dan oluşan, bitki örtüsü yaygındır. Takımadalarda endemik tür yoktur, floranın çoğu Güney Hint Okyanusu biyocografyasına aittir.4
Takımadalar, 54 milyon yıl yaşlı Crozet Platosu üzerinde bulunmalarına rağmen platodan gençtir. Doğu kısımdaki adalar 9-1, 5 milyon yıl arasında oluşmuş olup takımadaların genelinde 1-0, 5 milyon yıl arasında volkanik faaliyetler meydana gelmiştir. Batıda yer alan Domuz Adası’nın volkanik özelliği diğer adalara göre daha belirgindir ve daha az aşınmıştır. Bu adada volkanizma iki ayrı dönemde meydana gelmiştir. 1-0, 5 milyon yıllar arasındaki volkanik faaliyet esnasında taban suyu ısınmasıyla ile bir patlama meydan gelmiş ve 400 metre kalınlıkta volkanik breşler oluşmuştur. Bu dönem, faylanma ile sona ermiş ve Richard-Foy krateri ve 60 farklı parazit koniden meydana gelen lav akıntıları ile ikinci dönem başlamıştır. 0, 2 milyon yıldan günümüze kadar devam eden dönemde farklı fazlarda meydan gelen bu volkanizma sonucunda alkali bazalt akıntıları ve konileri oluşmuştur. Domuz Adası kuzeydoğusu ve güneydoğusunda yer alan Apotre ve Penguen adaları, ilk oluştuklarında beri aşınmaya uğramış ve küçülmüştür. Bu adalar, volkanik breşlerden, lav akıntılarından ve hyaloklastitlerden (camsı lavlar) oluşmaktadır. Possession Adası bir stratovolkan özelliğindedir ve 8, 1-0, 53 milyon yıllar arasında dört ya da beş kez patlamıştır. Ada bazı bölgelerde lavlar üzerinde karasal çökeller barındırmakta ve halka şekilli dayk ile parazit koniler bulunmaktadır. Doğu Adası ise tabanda metamorfize olmuş 8, 5 milyon yıl yaşlı gabrolar ile başlamakta, yer yer dayklar barındırmaktadır. Ada 1000 m kalınlıkta soğumuş lav akıntılarından oluşmakta, adada yer yer aglomeralar da gözlenmektedir. Dört farklı dönemde oluşan adada, son dönemde skorya konileri oluşmuştur.5
Doğu Adası’nda buzul aşındırması ile oluşmuş şekiller bulunmakta, sirkler ve tekne vadilere rastlanmaktadır.5 Adalarda Son Buzul Maksimumu’ndaki buzul genişliği hakkında bilgi yoktur. Paleoklimatolojik kayıtlardan Alfred Foy tepesinde GÖ 10, 750-11, 000’den beri buzul olmadığı bilinmektedir. Ayrıca GÖ 6000 ile 7200 yılları arasında volkanik faaliyetlerin olduğu ve buzullaşmanın en geç bu dönemden önce olması gerektiği belirtilmiştir.6
