İng. Albedo

Bir yüzeyin güneş radyasyonunu ne derece yansıttığını belirten boyutsuz ve birimsiz bir niceliktir. Bir yüzey tarafından emilen veya yansıtılan enerji miktarı o yüzeyin albedosu ile belirlenir. Yüzeylerin geri yansıtma kapasitesi o yüzeylerin alanına, içeriğine ve rengine göre değişir. Beyaz görünen bir yüzey, kendisine çarpan ışığın çoğunu yansıtır ve yüksek bir albedoya sahiptir. Buna karşılık, karanlık veya koyu renk görünen bir yüzey, kendisine çarpan ışığın çoğunu emerek düşük bir albedoya sahip olur. Örneğin, taze kar ile kaplı bir yüzey kendisine gelen güneş radyasyonunun yaklaşık yüzde 90’ını yansıtır ve albedo değeri 0.90’dır. Buna karşılık, su ile kaplı bir yüzey gelen radyasyonun yaklaşık yüzde 10’unu yansıtır ve albedo değeri 0.10’dur.

Gezegensel albedo ise atmosferin tepe noktasından uzaya geri yansıyan kısa dalga boylu radyasyon miktarının atmosferin tepe noktasına gelen kısa dalga boylu radyasyon miktarına olan oranı olarak tanımlanır. Gezegensel albedo, Dünya’nın enerji ve ısı bütçesinin nasıl dengeleneceğini belirleyen önemli bir niceliktir. Gezegensel albedo, bulut tipi ve dağılımı ile yüzey örtüsü gibi faktörlere bağlı olarak zaman ve mekân içinde değişkenlik gösterir. Tüm Dünya için ortalama gezegensel albedo yaklaşık 0.3’tür. Yani, güneşten Dünya’ya gelen radyasyon miktarı 100 birim ise bunun yaklaşık 30 birimi uzaya geri yansır ve kalan 70 birimi ise yüzey ve atmosfer süreçleri içinde dağılıma uğrar. İklim değişikliği ile birlikte artan yüzey sıcaklığı ve değişen yüzey örtüsü de Dünya’nın ortalama albedosunda değişiklik yapabilmektedir. Örneğin, kutup bölgelerinde artan sıcaklıklarla beraber eriyen ve kaybolan buzul alanları ile azalan beyaz renkli alanlar daha az enerjinin geri yansıtılmasına ve yüzeyde daha fazla enerji emilimine ve nihayetinde sıcaklığın daha da artmasına neden olmaktadır. Bu süreç kendi kendini güçlendiren ve değişikliği (yani sıcaklık artışı ve buzul kaybı) giderek arttıran pozitif bir geri besleme olarak adlandırılır (Şekil 1).