Yer Bilimleri

Güney Georgia Adası


İng. South Georgia Island

Scotia Sırtı Adaları’nın (bknz. Scotia Sırtı Adaları) en büyüğünü temsil eden Güney Georgia Adası, 54°-55°G enlemleri ile 34°-38°B boylamları arasında kuzeybatı-güneydoğu uzanımlı 170 km uzunluğunda ve en geniş olduğu kesimde eni yaklaşık 30 km olan dar bir adadır (Şekil 1).1-3 Ana adaya ek olarak yakınlarında birçok küçük ada da yer almaktadır (örn. Annenkov, Birds, Cooper, Clerke ve Willis adaları). Allardyce ve Salvesen dağları olarak bilinen iki dağ sırasının hâkim olduğu adanın en yüksek noktası 2934 m’dir (Paget Dağı). 4

Güney Georgia Adası ilk kez Güney Amerika’nın en güney ucu olarak kabul edilen Cape Horn’dan Avrupa’ya ticari amaçlı bir seyahatten dönerken rotasından çıkan Antonio de la Roché tarafından 1675’te görülmüş, ancak adaya ilk ayak basılması 1775’te Kaptan James Cook (1728-1779) tarafından gerçekleştirilebilmiştir.4, 5

Kıyı kesimlerinin oldukça girintili çıkıntılı olduğu Güney Georgia Adası’nın geneli buz ve karla kaplıdır, üzerinde yaklaşık yirmi küçük göl ve çok sayıda dere mevcuttur4. Adanın hâkim batı rüzgârlarına bakan güneybatı kıyısı dik ve büyük ölçüde buzla kaplıyken, kuzeydoğu kıyısında büyük buzullar dağlardan derin girintiler yapan fiyortlara doğru akmaktadırlar.3, 6 Günümüzde Güney Georgia Adası buzullarındaki değişim dikkat çekici düzeydedir ve yaklaşık son 60 yılda buzullarının %90’ından fazlası kayda değer bir geri çekilme göstermiştir.7-9 Sahip olduğu sert iklim koşulları, adanın Drake Geçidi (bkz. Drake Geçidi) boyunca uzanan atmosferik farklılıklar hattındaki konumundan kaynaklanmaktadır4. Hava genellikle yağışlı ve rüzgârlı, ancak oldukça değişkendir. Yıllık ortalama sıcaklık +1, 8°C, kış ortalaması -1°C ve yaz ortalaması +5°C’dir.4

Güney Georgia Adası, Güney Amerika’dan Antarktik Yarımadası’na (bkz. Antarktik Yarımadası) uzanan Scotia Sırtı Adaları’nın (bkz. Scotia Sırtı Adaları) ortasında konumlanmaktadır. Ada bu konumunu, Atlantik Okyanusu yaklaşık 200 milyon yıl önce açıldığında Pasifik Levhası’nın bir kısmının Güney Amerika ve Antarktik levhaları arasında doğuya doğru itilerek, Scotia Sırtı Adaları ile sınırlanan Scotia Denizi’ni oluşturduğu süreçte Tierra del Fuego’dan kopararak sürüklemesiyle almıştır.4 Metamorfik, magmatik, metasedimanter, ofiyolitik, volkanoklastik ve sedimanter kayaçlardan oluşan ada jeolojisi, Batı Patagonya ve Tierra del Fuego ile benzerlik göstermekte, özellikle Orta Jura’dan Kretase ortasına kadar bir ada yayı-yay gerisi havza sisteminin gelişiminin çeşitli aşamalarını temsil etmektedir.3, 5

Şekil 1. Güney Georgia Adası’nın coğrafi ve tektonik konumu


Kaynakça

1 Chalmers, M., Clapperton, M.A., 1970. Geomorphology of the Stromness Bay - Cumberland Bay area, South Georgia. British Antarctic Survey Scientific Reports No: 70, s. 1-25.

2 Clayton, R. A. S., 1977. The geology of north-western South Georgia: I. Physiography. British Antarctic Survey Bulletin, 46, 85-98.

3 Dalziel, I. W., Macdonald, D. I., Stone, P., Storey, B. C., 2021. South Georgia microcontinent: Displaced fragment of the southernmost Andes. Earth-Science Reviews, 103671.

4 Burton, R. 2007. South Georgia. In: Encyclopedia of Antarctic, Editör: B. Riffenburgh. Routledge. c.2, 911-915.

5 Storey, B.C., 2007. Islands of the Scotia Ridge, Geology of. In: Encyclopedia of Antarctic, Ed: B. Riffenburgh. Routledge, c.2, 550-553.

6 Pelto, M., 2017. Recent Climate Change Impact on Mountain Glaciers. Wiley, 232 s.

7 Gordon, J. E., Haynes, V. M., Hubbard, A., 2008. Recent glacier changes and climate trends on South Georgia. Global and Planetary Change, 60(1-2), 72-84.

8 Cook, A. J., Poncet, S., Cooper, A. P. R., Herbert, D. J., Christie, D., 2010. Glacier retreat on South Georgia and implications for the spread of rats. Antarctic Science, 22(3), 255-263.

9 Graham, A. G., Kuhn, G., Meisel, O., Hillenbrand, C. D., Hodgson, D. A., Ehrmann, W., Wacker, L., Wintersteller, W., Ferreira, C.S., Römer, M., White, D., Bohrmann, G., 2017. Major advance of South Georgia glaciers during the Antarctic Cold Reversal following extensive sub-Antarctic glaciation. Nature Communications, 8(1), 1-15.

GÖRSEL KAYNAKLAR

Şekil 1. Ryan, W.B.F., Carbotte, S.M., Coplan, J.O., O’Hara, S., Melkonian, A., Arko, R., Weissel, R.A., Ferrini, V., Goodwillie, A., Nitsche, F., Bonczkowski, J., Zemsky R., 2009. Global Multi-Resolution Topography synthesis, Geochem. Geophys. Geosyst., 10, Q03014, doi:10.1029/2008GC002332.


Yazarlar