Lat. Eubalaena australis
İng. Southern Right Whale
Grönland balinası ile Balaenidae ailesini oluşturan bu türün bilimsel ismindeki Eubalaena, “gerçek balina” anlamına gelmektedir. Gerçek balina ismi, balina avcılarının avlanması gereken “doğru, gerçek” balina türünün bu balina türü olduğuna yönelik isimlendirmesinden gelmektedir. Avcıların bu şekilde düşünmesinin sebebi, bu türün kıyıya yakın yerlerde yüzmesi, yavaş hareket etmesi, bol miktarda yağ içermesi ve öldüklerinde su yüzeyinde yüzmelerinden kaynaklanmaktadır. Yaygın isminin yanında bilimsel isminin de bu şekilde olması, bilim insanlarının, bu balina türünün, tüm balina türleri için yaygın olan özelliklerin neredeyse tamamını taşıdığını düşünmelerinden kaynaklanmaktadır. Kuzey Atlantik gerçek balinası (Eubalaena glacialis), Kuzey Pasifik gerçek balinası (E. japonica) ve güney gerçek balinası (E. australis) olmak üzere üç farklı gerçek balina türü bulunmaktadır. Bu üç gerçek balina türü genetik olarak birbirinden ayrışmış olsa da görünüş olarak farklılık göstermez.
Kalın bir balina yağı tabakasına sahiptirler ve vücutları oldukça kalındır. En geniş olduğu bölgede vücut kalınlığı, toplam vücut boyunun %60’ını aşar. Genel olarak vücut rengi siyahtır ve düzensiz beyaz lekeler görülebilir. Sırt yüzgeci yoktur, göğüs yüzgeci ise büyük ve geniştir. Kuyruğu oldukça geniştir ve bu genişlik vücut uzunluğunun %40’ına ulaşabilir. Yavru yeni doğduğunda 4,5-6 metre uzunluğundadır ve yetişkinin boyu ise 13-16 metre arasında değişir. Raporlanan en büyük bireyin boyu 18 metre ve ağırlığı 100 tondur.1 Gerçek balinaların en belirgin özelliği başlarındaki nasırlardır. Bunlar, “balina biti” olarak bilinen, kabuklu popülasyonların yaşadığı, kalınlaşmış, keratinize dokuların düzensiz parçalarıdır. Alt dudaklarda, çenede, gözlerin üstünde, hava deliklerinin önünde ve arkasında nasırlar oluşur. Bireye özgü olan bu desenler, bireylerin fotoğraflarla tekrar tekrar tanımlanmasına izin veren doğal “etiket” olarak oldukça faydalıdır.2
Güney gerçek balinaları, Güney Yarım Küre’de dairesel bir dağılıma sahiptir. Kış aylarında üreme faaliyeti için tropik sulara doğru çekerlerken yaz aylarında Antarktika’ya kadar uzanacak şekilde daha güneydeki bölgelere seyahat ederler. Başlıca üreme alanları Avustralya’nın güney kısımları, Yeni Zelanda, Güney Amerika’nın Atlantik kıyıları ve Afrika’nın güneyidir. Yaz aylarında, esas olarak 40-50°G enlemlerinde bulunurlar3 ancak aynı zamanda 65 °G enlemine kadar Antarktika kıyılarında4, Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları çevresinde de bulunurlar.5 Yaz ve kış ayları arasındaki göç hareketleri, fotoğraflı tanımlama ve uydu takibi kullanılarak da belgelenmiştir.6
Güney gerçek balinalarının diyetlerinin temel unsuru krildir. Beslenme dönemi ilkbaharın sonundan itibaren sonbaharın başına kadar olan dönemi kapsar ve biyolojik verimliliğin daha yüksek olduğu yüksek enlemlerdeki sularda gerçekleştirilir. Üreme ve yavrulama dönemine kadar süren yoğun beslenme kış aylarına gelmeden son bulur. Kış aylarında ise sığ kıyı bölgeleri ve koyları içeren daha kuzeydeki ılıman sulara göç ederek buralarda yavrular.7
Gerçek balinaların su yüzeyindeki hareketleri oldukça yoğundur. Bu hareketler su yüzeyinde fırlama, kuyruk vurma ve kendi ekseni etrafında dönme hareketlerini içerebilir. Bu hareketlerin iletişim ya da baskınlık belirtmek gibi amaçları olduğu düşünülse de işlevleri tam olarak bilinmemektedir. Gerçek balinaların su altı sesleri ise yoğunluklu olarak düşük frekanslı inilti ve mırıltılardır.8 Su altı seslerin işlevleri arasında, uzaktaki bireylerle iletişim, baskınlık mücadelesi, sosyal sinyaller ve tehdit bildirimlerinin olduğu düşünülmektedir.
Güney gerçek balinaları 18. ve 19. yüzyıllarda yoğun şekilde balina avcıları tarafından kapsamlı bir şekilde avlanmıştır. Bütün gerçek balina türleri 1930’lardan beri ticari avlanmaya karşı yasal olarak korunmuştur ancak bu yasaklara uluslararası gözlemcilerin aktif olarak görev almaya başladığı 1970’lerin başından beri tam olarak riayet edilmiştir. 2006-2015 yılları arasındaki kayıtlarda %90’ı yeni doğan yavru olacak şekilde yılda ortalama 63 adet güney gerçek balinası karaya vurmuştur. Yavru ölümlerini açıklamak için beslenme stresi ve zararlı alg patlamalarından kaynaklanan biyotoksin maruziyeti gibi bir dizi olası faktör öne sürülmüştür. Birey sayıları avlanma öncesi tarihsel rakamlar düşünüldüğünde hala düşük kalsa da 1970’lerden bu yana sayıları hızla artmaktadır ve Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin Kırmızı Listesi’nde “asgari endişe duyulan tür” olarak listelenmiştir.
