Fiziki Bilimler

Güney Okyanusu – Batimetri


İng. Southern Ocean Bathymetry

Güney Okyanusu resmî tanımında güneyde Antarktika kıtası ile, kuzeyde ise 60 derece güney enlemi ile sınırlandırılmıştır. Antarktika’nın kuzeyindeki en dar dar alan, Güney Amerika ile Antarktika Yarımadası arasındaki Drake Geçidi’dir. Güney Okyanusundaki Antarktika Kutbu Çevre Akıntısı (AKÇA) Drake Geçidinin olduğu enlemlerde herhangi bir kuvvete maruz kalmadığı için Güney Okyanusu’ndaki en önemli akıntıdır ve tüm dünyada tamamen dolaşan tek akıntıdır. Bu sayede Güney Amerika ve Antarktika arasında bulunan Drake Geçit’i üç büyük okyanusu (Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu) birbirine bağlamaktadır. Ross ve Weddell Denizlerinde bulunan kalıcı buz sahanlıkları iklim üzerinde önemli bir rol oynamaktadır.1 Şekil 1’de görülen Güney Okyanusu okyanus sırtları ile çevrelenmiştir. Okyanus ortası sırtlar, Güney Okyanusu’ndan geçerek, sırtlardaki boşluklardan AKÇA’nın güçlü bir şekilde yönlendirilmesine neden olur. Birkaç büyük denizaltı platosu (Kerguelen, Campbell ve Falkland) AKÇA’yı saptırır.

Güney Okyanusunda bulunan iki iç deniz Weddell ve Ross denizlerinde kalıcı buz sahanlığı mevcuttur. Bunlar sırası ile Weddell Denizindeki Ronne Filchner buzul sahanlığı ve Ross Denizindeki Ross buzul sahanlığıdır. Bunların dışındaki önemli batimetrik özelliklerden birisi 66 derece güney enlemi ve 3 derece boylamlarında bulunan Maud Yükseltisi’dir. Bu yükselti göreceli olarak sıcak olan orta derinlikteki Atlantik suyunu yukarı çıkararak kışları Weddell Denizinde polyna oluşumuna neden olmaktadır.2


Kaynakça

1 Talley, L.D., 1996. Antarctic Intermediate Water in the South Atlantic. In: Wefer, G., Berger, W.H., Siedler, G., Webb, D. (Editörler ), The South Atlantic: Present and Past Circulation. Springer-Verlag, New York, pp. 219-238.

2 Kurtakoti, P., Veneziani, M., Stössel, A., ve Weijer, W. 2018. Preconditioning and Formation of Maud Rise Polynyas in a High-Resolution Earth System Model. Journal of Climate. 31. 9659- 9678.

Şekil Yazıları

Şekil 1. Açık kaynak GEBCO veri setinden üretilen Güney Okyanusu batimetrisi


Yazarlar