Lat. Pusa hispida

İng. Ringed Seal

Halkalı fok, 35°K’dan Kuzey Kutbu’na kadar uzanan bir dairesel kutupsal dağılıma sahip bir Kuzey kutbuna özgü nispeten küçük bir gerçek fok türüdür. İsmini, açık gri halkalarla çevrili gövdesinde belirgin koyu lekedeki varlığından alır. 5 ayrı alt türü bulunmaktadır: Arktik (Pusa hispida hispida), Baltık (P. h. botnica), Lagoda (P. h. ladogensis), Okhotsk (P. h. ochotensis) ve Saimaa (P. h. saimensis).

Halkalı fok, küçük bir kafa, kısa kedi benzeri bir burun ve dolgun bir gövde ile Kuzey Kutbu’ndaki en küçük ve en yaygın fok türüdür. Alt türlere ve koşullara bağlı olarak, yetişkinin boyu 100 ila 175 cm arasında değişebilir ve ağırlığı 32 ila 140 kg arasında değişebilir. Ancak ortalama olarak 1,5 m uzunluğunda ve yaklaşık 50-70 kg ağırlığındadır. Bu tür genellikle gerçek fok ailesindeki en küçük tür olarak kabul edilir. Genel olarak dişi, erkekten biraz daha küçüktür. Küçük ön yüzgeç, nefes alma deliklerini açmak ve açık tutmak için kullanılan 2,5 cm’den kalın pençeye sahiptir.^1,2

Halkalı fokun çoğu subnivean adı verilen inlerinde doğum yapar. Bu inler, genellikle buz kütleleri üzerinde veya rüzgar yönünde biriken karla kaplı mağaralar olan buz sırtları ve basınç sırtlarındaki buz blokları arasındaki boşluklarda bulunur. Yetişkin dişi, nefes alma deliklerinin üzerine inşa eder. Bu, yalnızca halkalı fokun kullandığı benzersiz bir doğum habitatıdır. Bu inler, yavrusuna rüzgar soğuğuna ve soğuk havaya karşı termal koruma sağlar ve aynı zamanda yırtıcıdan korur. Halkalı fok yavrusu, beyaz kürkle kaplı uzun bir yaşam evresine sahiptir ve çok genç yaşta dalış becerilerini geliştirir. Tahmini zamanın yarısını suda geçirir ve yırtıcıdan korunmak için birden fazla nefes alma deliğini kullanır. Yetişkin, sonbaharda buz oluşurken nefes alma deliklerini açar ve bu delikleri kapatmamak için ağır pençeleri kullanarak sürekli korur.

Halkalı fok, küçük bir kafaya ve kedi benzeri kısa bir buruna sahiptir. Sırtlarında ve yanlarında açık gri halkalar ve gümüş bir karın bölgesi bulunan koyu renkli bir görünüme sahiptir. Ön yüzgeçlerinde güçlü ve kalın pençeler bulunmaktadır. Yavrular, doğduklarında üç hafta içinde dökülen yünlü beyaz bir doğum kürkü ile gelirler. Daha sonraki kürk, yetişkinlerinkinden biraz daha uzun ve daha ince olur. Bu kürk, karın bölgesinde gümüşi ve sırtta koyu gri lekeler ile alt tarafta dağınık koyu lekeler ile karakterizedir. Sırt bölgesinde çok az sayıda halka bulunur ve bu aşama “gümüş kavanoz” olarak adlandırılır. Farklı alt türler arasında farklı renklenme varyasyonları gözlemlenir. Örneğin, Ladoga halkalı foklarının daha uzun bıyıkları ve daha koyu tüyleri, onları diğer alt türlere kıyasla benzersiz kılar. Ayrıca, halkaları açık renkli damar benzeri desenlerle daha belirgin hale gelir. Bazı Ladoga foku bireylerinin vücutlarının etrafında, sıcak havalarda belirsiz halkalar ve kahverengi lekeler içeren siyah bir kuşak vardır. Saimaa halkalı foklarının çoğunun koyu gri-siyah bir kürkü vardır, ancak bireyler arasında bu renklenmede önemli çeşitlilik gözlenir.

Kuzey Yarımküre’deki mevsimsel olarak buzla kaplı denizlerin tamamında bulunurlar ve Arktik Okyanusu’na özgüdürler. Farklı popülasyonlar Baltık Denizi, Rusya Federasyonu’ndaki Ladoga Gölü, Finlandiya’daki Saimaa Gölü ve Japonya yakınlarındaki Okhotsk Denizi’nde meydana gelir. Atlantik Okyanusu’nda, halkalı foklar New Jersey’den Portekiz’e kadar olan bölgelerde bulunabilirler. Ayrıca Pasifik’te, Çin’in Zhejiang eyaletinin güneyinde ve Kaliforniya yakınlarında da gözlemlenmişlerdir. Kışın Bering ve Chukchi Denizleri’nde bulunan birçok halkalı fokun, ilkbaharda geri çekilen/azalan buz kenarı sınırları ile kuzeye doğru göç ettiği ve yaz aylarını kuzey Chukchi ve Beaufort Denizleri’nde buz kütlesi üzerinde geçirdiği düşünülmektedir.

Halkalı fok, çeşitli balıklar, kabuklular, kafadanbacaklılar, amfipodlar, euphausiidler, mysidler ve karides gibi avlarla beslenen genel bir diyete sahiptir. Beslenmesi mevsimsel ve yaşam döngüsüne bağlı olarak değişebilir. Genç foklar, yetişkinlere göre daha fazla kabuklu hayvanla beslenme eğilimindedir. Halkalı fok, kürk değişimi döneminde beslenmesini azaltır. Sonbaharda, av bol olduğu yerleri belirler; çünkü bu dönemde halkalı fok, kış için yağ biriktirir. Ayrıca, halkalı foklar kutup ayısının diyetinin önemli bir parçasını oluşturur. Bunun yanı sıra, kutup tilkileri ve Arktik yerli topluluklarının beslenmesinde de büyük bir rol oynar. Kar kaplama kalınlığı ve mağara kalınlığı arttıkça, kutup ayıları tarafından avlanma riski azalır. Ancak yavrular, inlerin dışındaki açık alanlarda doğduklarında, özellikle martı gibi kuş avcılarına karşı savunmasızdır.

Dişi 4 yaşında, erkek ise 7 yaşında cinsel olgunluğa ulaşır ve çok eşlilik yaygındır. Genellikle nisan ayının sonlarında çiftleşmeye başlar. Erkek, bir eş bulmak için buzda dolaşır ve çiftleşmeden önce birkaç gün boyunca birlikte zaman geçirebilirler. Bu dönemde erkek, kendini doğum sonrası dişi solunum deliklerinin yakınında konumlandırır ve bu süre zarfında dişi ile solunum deliklerini paylaşabilir. Üreme döneminde erkek, bölgesel davranışlar sergiler ve genellikle üremenin başlangıcından sonra arka yüzgeçlerinde taze yaralar bulunur. Çiftleştikten sonra erkek başka bir eş arar. İlkbaharda üreme mevsimi boyunca dişi, kalın buz tabakaları altındaki inler inşa eder ve 9 aylık bir gebelik döneminden sonra bu inlerde tek bir yavru doğurur. Bu dönemde anne, zamanının yarısını suda geçirir. Yüzme, anneler tarafından yaşamın ilk haftasında yavrulara öğretilir.

Halkalı fokun yaşam süresi genellikle 15-28 yıl arasında değişirken, 43 yıl kadar yaşayan bireyler gözlemlenmiştir. Geçmişte, Okhotsk Denizi’nde ticari halkalı fok avcılığı yoğundu ve Baltık Denizi ile Ladoga Gölü’nde kontrollü avlanma yapılmıştı. Ancak günümüzde avcılık oldukça kısıtlanmıştır. Halkalı foklar, uzun bir süre boyunca Kuzey Kutbu yerli topluluklarının beslenme alışkanlıklarının önemli bir parçası olmuş ve birçok topluluk tarafından hala her yıl avlanmaktadır. Ticari trol avcılığı, halkalı foklar için önemli bir tehdit oluştururken, iklim değişikliği de habitatlarının büyük ölçüde buz kütlesine dayandığı için potansiyel olarak en ciddi tehdidi oluşturur. Halkalı foklar, IUCN Kırmızı Listesi’nde asgari endişe statüsünde sınıflandırılmıştır.