Sabit Alabaş
İng. Inuit Circumpolar Council
1977’de Alaska, Barrow’da Eben Hopson tarafından kurulan Inuit Kutup Çevresi Konseyi (ICC) yaklaşık 180.000 Inuit’i temsil eden, büyük bir uluslararası yerli halk kuruluşudur. Arktik bölgesinde yaşayan Inuitler arasındaki birliği güçlendirmek, Inuitlerin haklarını ve çıkarlarını uluslararası düzeyde desteklemek, Inuit kültürünü ve toplumunu korumak, gelişmesini sağlamak, siyasi, ekonomik ve sosyal kalkınmaya tam ve aktif katılımı sağlamak, Arktik bölgesini koruyan uzun vadeli politikalar geliştirmek ve teşvik etmek, tüm yerli halkların insan haklarının uluslararası düzlemde tanınması için çalışmak Inuit Kutup Çevresi Konseyi’nin başlıca hedefleri arasındadır. ICC Genel Kurulu dört yılda bir yapılmaktadır. Bu konsey, Arktik bölgesindeki Inuitleri bir araya getirmektedir. Meclis delegeleri bir başkanla bir yürütme konseyi seçerek gelecek dönem için politikalar ve kararlar geliştirirler. Genel kurul, konsey ile görüşülmesine imkân sağladığı ve tüm Inuitler arasındaki kültürel bağları güçlendirdiği için organizasyonun ayrılmaz bir parçasıdır.
ICC, altı tane yerli ve daimi katılımcıdan bir tanesidir. Daimî katılımcılar kategorisinin amacı, Arktik Konseyi içinde faaliyette bulunan, bölgenin yerli temsilcileriyle aktif katılım ve tam istişare sağlamaktır. Daimî katılımcılar, ortak faaliyetleri de barındıran projeler önerebilmektedir. Bütün bunlar, Arktik’teki yerli halkların Arktik Konseyi içindeki konumuna, diğer uluslararası hükümet forumlarına kıyasla avantaj sağlamaktadır. Bununla birlikte Arktik Konseyi’nde karar alma anlaşma temelinde yapılmakta olup sekiz üye devlet bulunmaktadır. Daimî katılımcılar, merkezi Norveç’in Tromsø şehrinde bulunan Yerli Halk Sekreterliği tarafından desteklenmektedir. Daimî katılımcılar, toplantılarda konuşma yapabilir ve başkan tarafından acil karar verilmesini gerektiren konuları gündeme getirebilirler. Ayrıca, bakanlar toplantının gündemine önceden danışmak koşuluyla ek gündem maddeleri önerebilirler. Buna ek olarak, kıdemli Arktik yetkililerinin iki yılda bir yapılan toplantılarını duyururken, daimî katılımcılara önceden danışılmış olmalıdır.1
ICC’nin vizyonu, her zaman Birleşmiş Milletler ve birçok ilişkili kuruluşu içinde, Inuitlerin insan haklarının, doğal yaşamın ve çevrenin korunması gibi endişeleri gidermek için çalışmaktır. 1983’te ICC, ECOSOC olarak bilinen Ekonomik ve Sosyal Konsey altında BM’de “Danışmanlık Statüsü” almıştır. Buna ek olarak bu konsey, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) bünyesinde faaliyet göstermektedir. UNEP, çevre hakkındaki küresel gündemi belirleyen, sürdürülebilir kalkınmanın çevresel boyutunun Birleşmiş Milletler sistemi içinde düzenli şekilde uygulanması amacıyla çalışmalar yürüten küresel kapsamdaki bir otoritedir. Bununla birlikte, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC), Birleşmiş Milletler Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), Birleşmiş Milletler Yerli Sorunları Daimî Forumu (UNPFII), Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS), Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Kalıcı Organik Kirleticilere (KOK) İlişkin Stockholm Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Bölümü (DSDG) ve Birleşmiş Milletler Yerli Halkların Hakları Bildirgesi (UNDRIP) ICC’nin dahil olduğu sözleşmelerdendir.2
Kurulan bu konsey sayesinde farklı devletlerdeki Inuit toplulukları arasında iş birliği ortamı da sağlanmıştır. Ayrıca, yerli topluluklar için bir BM Komitesi de kurulmuştur. Öte yandan ICC’yi eleştiren bir kesim de vardır.3 Onlara göre ICC küresel ısınma, Arktik çevresi ticareti, insan hakları ya da Inuit dili için ortak bir yazı sisteminin geliştirilmesi gibi konulara yönelmesi için önemli çalışmalar yapsa da yoksulluk, işsizlik, alkol, madde bağımlılığı, bireysel şiddet, artan intihar oranı gibi temel toplum sorunlarının çözümünde yetersiz kalmıştır. İklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin Inuit halklarının yaşamlarını zorlaştırmasıyla, bu konu ICC’nin gündeminde daha çok yer almaya başlamıştır. Öyle ki, ICC 2021 yılında bu konu hakkında Ethical and Equitable Engagement Synthesis Report (Etik ve Adil Bağlılık Sentez Raporu) adında bir rapor yayımlamıştır.4 Bu rapor, Kanada, Alaska, Grönland ve Rusya’nın Çukotka bölgesinde yaşayan Eskimoların ortak çabalarıyla oluşturulan bir belgedir. Bahsi geçen bölgelerde yaşayan yerlilerin sahip olduğu verilerin önemi yüksek bir miras olduğu anlaşılmıştır. Bu veriler, dil, tarih, sözlü gelenekler, yazılı ve sözlü edebiyat gibi unsurların bileşiminden oluşmaktadır. Raporu oluşturan bir diğer detay da Inuitlerin birbirine bağlı ve bölünmez haklarının tanınması hususunda nelerin yapılması gerektiğidir.
