İng. Jan Mayen Island
Jan Mayen Adası Atlas Okyanusu’nda Norveç’e bağlı volkanik bir adadır. 70, 8°-71, 2°K enlemleri, 7, 9°-9, 1°B boylamları arasında yer alan ada, Norveç’in 890 km batısında, Grönland’ın 480 km doğusunda ve İzlanda’nın 560 km kuzeydoğusunda Norveç ve Grönland denizleri arasındadır. 1614 yılında Hollandalı bir balina avcısı olan ve adaya adını veren Jan Mayen tarafından keşfedilmiştir. 373 km² alana sahip olan adanın kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzunluğu 54 km’dir. Jan Mayen Adası’nın kuzey bölümünü oluşturan yarısı 15 km genişlikteyken, güney bölümünü oluşturan diğer yarısı 2, 5-5 km arası genişliğe sahiptir. 1929’dan beri Norveç’e ait olan Jan Mayen Adası, Dünya’nın en kuzeyindeki aktif volkanı olan Beerenberg’e ev sahipliği yapar.1 Bu volkan, büyük bir kırık sistemi olan Jan Mayen Kırık Zonu ile Mohns Sırtı’nın kesiştiği yerde yüzeye çıkar.2 Aynı zamanda Orta Atlantik Sırtı boyunca gerçekleşen volkanizmanın en kuzeydeki yüzeyini ifade eder.3 Adanın kuzeydoğu bölümünü oluşturan bu volkan 2277 m’lik yüksekliğiyle adanın en yüksek noktasını oluşturur.4 Aktif bir volkan olan Beerenberg’in son büyük patlaması 1732’de gerçekleşmiştir. Bu tarihten sonra 6 patlamanın daha yaşandığı volkandaki son patlamalı aktivite 1985 yılında gerçekleşmiştir.1, 5 Jan Mayen Adası’nın kuzey bölümü ağırlıklı olarak bazalt ve ankaramitten, güney bölümü ise bazaltlardan oluşur. Bu volkanik yüzey kayaçlarının yaşı 500 bin yıldan gençtir.1, 3
Jan Mayen Adası’nın 114 km²lik bir alanı buzullarla örtülüdür. Buzullar Beerenberg volkan konisini deniz seviyesine yakın alçak yamaçları hariç büyük oranda örtmektedir. Dağın zirvesini ve kraterini örten şapka buzulundan sarkan buzul dilleri (bkz. buzul dilleri) volkan konisinin yamaçları üzerinde kilometrelerce uzanır.6 Buzul dillerinden bazıları denize ulaşmakta ve suyun içinde parçalanarak erimektedir.6 Deniz seviyesinin üstünde kalan buzul dillerinin önlerinde buzul depoları ve morenler bulunur. Adanın güneybatı bölümünün manzarasını ise deniz seviyesinin 700 metre kadar üzerine çıkan volkanik tepeler, lav akıntıları ve domlar oluşturur. Bu bölümde günümüzde buzul bulunmamaktadır. Öte yandan yaklaşık 21 bin yıl öncesine kadar ada tamamen buzullarla kaplıyken, bu tarihten itibaren buzullar geri çekilmeye başlamış ve adanın güney bölümü tamamen buzullardan arınarak günümüzdeki görüntüsüne kavuşmuştur.7
Bulunduğu yüksek enlem nedeniyle Jan Mayen adası denizel kutup iklimi koşullarına sahiptir. Ada iklimi genelde sisli ve fırtınalıdır. Adanın deniz seviyesindeki yıllık ortalama sıcaklığı yaklaşık 1°C’dir.7 Adanın yıllık aldığı toplam yağış ise 664 mm’dir.8 Jan Mayen Adası’nın güney bölümünü oluşturan buzullarla kaplı olmayan alçak tepeleri bazı çim, çiçek, yosun, liken ve mantar türleriyle kaplıdır.5 Adada NATO’ya ait radyo ve navigasyon istasyonunda görevli personel dışında insan faaliyeti bulunmamaktadır.4
