İng. Canada’s Arctic Strategy
Kanada’nın Arktik stratejisi, özellikle 2006 yılından bu yana ülkenin iç ve dış politikasının öncelikli konularından biri hâline gelmiştir. Önemli sorular ve kavramlar, 2009 yılında “Kanada’nın Kuzey Stratejisi: Kuzeyimiz, Mirasımız, Geleceğimiz” adıyla yayımlanan belgede belirtilmiştir. O dönemde belirlenen belli başlı hedefler arasında Kanada’nın Arktik bölgesinde egemenliğinin korunması; Kanada’nın kuzeyinin sosyoekonomik gelişiminin sağlanması, çevrenin korunması ve iklim değişikliklerine uyumun sağlanması; öz yönetim, siyasi faaliyet ve ekonomik kalkınması çerçevesinde Arktik bölgesinin kalkınma politikasının sağlanması bulunmaktadır.1
2010 yılında yayımlanan Kanada Arktik Dış Strateji Belgesi, bölgedeki sınır sorunlarını uluslararası hukuka uygun olarak ele almayı amaçlayan önceki stratejiyle uyumludur. Ayrıca belgede şu hususların altı çizilmiştir: Genişletilmiş kıta sahanlığının uluslararası tanınırlığını sağlamak, Arktik yönetişimi ve kamu güvenliği gibi ortaya çıkan ilgili konuları ele almak, sürdürülebilir kalkınma için elverişli uluslararası koşulların yaratılması, Kuzey Toprakları ve tüm Kanadalılara fayda sağlayan ticaret ve yatırım fırsatlarının bulunması, Arktik bölgesindeki yerel halklar için yüksek yaşam kalitesi sağlamanın öneminin anlaşılması, Kuzey Kutbu komşuları ve diğer devletlerle iş birliği içinde yönetime teşvik edilmesi, Arktik bölgesindeki iklim değişikliği sorununu çözmek için uluslararası çabalara yardım ve destek, Arktik bilimini ve Uluslararası Kutup Yılı mirasını güçlendirmek; Kuzeylileri Kanada’nın dış politikasına dahil etmek ve daimi yerli örgütleri desteklemektir.2
Stratejide ülkenin Arktik bölgesi toprakları üzerindeki egemenliğine öncelik verilmektedir. Öncelikli olarak Kanada’nın sınır sorunlarıyla ilgili daha önceden Danimarka’yla aralarında sorun olan Hans Adası hariç,3 ülkenin Arktik bölgesi toprakları üzerinde egemenliği tartışılmazdır. Bir diğer sorun ise ABD ile Kanada arasında Beaufort Denizi’ndeki deniz sınırı (yaklaşık 6,250 deniz mili kare) ve Kanada ile Danimarka arasında Lincoln Denizi’ndeki deniz sınırının küçük bir kısmı konusunda anlaşmazlıklardır. Ayrıca ABD ve Kanada, Kuzeybatı Geçidi olarak bilinen su yollarının yasal statüsü konusunda hemfikir değildir.4
Bir diğer öncelik ise Kanada’nın münhasır ekonomik bölgesinde bulunan kaynaklar üzerindeki egemenlik haklarını güvence altına almaktır. Kanada, Rusya Federasyonu gibi Arktik bölgesi kıta sahanlığını genişletmeyi iddia etmektedir. Kanada’nın kıta sahanlığını genişletme başvurusu 2013 yılında BM Kıta Sahanlığı Sınırları Komisyonu’na sunulmuştur. Lomonosov Sırtı boyunca sınırlar, Lincoln ve Beaufort Denizleri’ndeki sınır çizgisi olan Hans Adası ve Kanada’nın kontrol altında tuttuğu Kuzeybatı Geçidi’nin5 durumu ile ilgili sorunlar devam etmektedir. Kanada, geçidin iç sular olduğunu, ABD ise uluslararası sular olduğunu iddia etmektedir. Kanada hükümeti, “Kanada Arktik Takımadaları içindeki tüm sular, tam egemenliğin uygulandığı Kanada’nın tarihi iç sularıdır” açıklamasını yapmıştır. Ayrıca bu ifade, 1982 tarihli Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin 8. Maddesi ile de desteklenmektedir. Dahası, Kanada’nın kuzey kesimlerinde yaklaşık 4.000 yıldır yaşayan Inuitler, Kanada hükümetine geçit üzerinde tarihi bir hak sağladığı iddia edilmektedir. Taraf devletlerce iyi yönetilen bu sorunlar, Kanada için savunma zorlukları yaratmamakta ve Kanada’nın Arktik komşularıyla iş birliği yapma yeteneğini olumsuz yönde etkilememektedir.
Kanada’nın 2019 yılı mevcut Arktik politikasında ise bölgede yaşayan yerel halkın yaşam koşullarını iyileştirmeye ve bölgede yaşayan insanların diğer Kanadalıların hizmetlerine, fırsatlarına ve yaşam standartlarına erişebilmelerini sağlamaya odaklanılmıştır. Diğer hedefler arasında bölgedeki yaşayan topluluklarının ihtiyaç duyduğu enerji, ulaşım ve iletişim altyapısına yatırım yapmak için açık önceliklerin belirlenmesi; istihdam yaratılması, yeniliğin teşvik edilmesi ve bölgedeki bilimsel araştırmaların desteklenmesi; iklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle başa çıkılması; Kanada ve Arktik bölgesinde yaşayanların güvenliğinin sağlanması bulunmaktadır.6 Kanada’nın Arktik Stratejisi, bölge için kalıcı bir miras bırakacak ve gelecek nesiller için Kanadalıların hayatlarını zenginleştirecek net bir eylem planını uygulamaktır.
