Lat. Mallotus villosus
İng. Capelin
Gümüşbalığıgiller ailesinden (Osmeridae) olan ve Kuzey Yarım Küre’nin soğuk sularında dağılım gösteren kapelin balığı küçük, sürü oluşturan, kısa ömürlü bir balıktır. İklim değişikliklerine duyarlılığı nedeniyle, deniz ekosistemi değişikliği için denizin “kanaryaları” olarak anılır. Boyu ortalama 18-20 cm aralığında olsa da1 farklı popülasyona ve yıllara bağlı olarak farklı boylarda da olabilir. Erkek genellikle dişiden daha büyüktür.2 Bu türün bireyleri uzun ince yapıdadır, vücutlarının üst tarafı zeytin renginde yanları ise gümüşidir.
Üreme mevsimi boyunca, erkek ve dişi farklı fiziksel özellikler gösterir. Erkeğin, dişiyi kavramak ve deniz tabanında hem kendisinin hem de dişinin üreme hücrelerini gömmek üzere çukur kazmak için kullandığı aşırı gelişmiş pektoral ve anal yüzgeçleri vardır. Dişi, bu dönemde yumurtalarla şişmiş karnından tanınabilir. Yılın geri kalanında iki cinsiyet arasındaki farklar ortadan kalkar ve erkek ile dişiyi ayırt etmek neredeyse imkânsız hâle gelir. Kapelin balığının yanal çizgisi üzerinde tüysü bir bant vardır. Latince adında yer alan, “tüylü” anlamındaki villosus buradan gelmektedir.
Dağılım alanı, Kuzey Avrupa’dan (Rusya dâhil) Kuzey Japonya’ya kadar Atlantik, Pasifik ve Arktik okyanuslarını kapsamaktadır. Kuzey sularında ekolojik açıdan en önemli türlerden biri olan kapelin balığı, besin zincirinde zooplanktonlar ve büyük balıklar arasında kilit bir konuma sahiptir. Morina balığının temel besinidir. Aynı zamanda birçok farklı tür balık (halibut, pisi balığı, somon balığı), deniz memelisi ve kuzey sümsük gibi birçok deniz kuşu büyük oranda kapelin balığıyla beslenir. Milyonlarca kapelin balığı, yumurtalamak için sığ kıyı sularına geldiğinde, birçok avcı tür de bu bol besin kaynağıyla beslenmek üzere kıyı sularına akın eder. Hatta pisi balıkları büyük oranda bu türün yumurtalarıyla beslenir.
Kapelin balığının yaşam süresi tahminen 10 yıldır. Yumurtlama, bu balık 2-6 yaşındayken, su sıcaklığı 6° ile 10 °C arasındayken meydana gelir ve genellikle gece gerçekleşir. Bu türün iki farklı şekilde gerçekleşen ilginç bir coğrafi üreme davranışı vardır: hem oldukça sığ kıyı sularında hem de daha derin sularda yumurtlar. Pasifik ve Newfoundland bölgelerinin çoğunda, yumurtlama oldukça sığ kıyı sularında gerçekleşirken İzlanda ve Norveç sularında daha derinlerde gerçekleşir.3 Sığ kıyı sularındaki yumurtalamadan sonra özellikle erkekler son derece yüksek bir “yumurtlama sonrası ölüm oranına” sahiptir.3
Kapelin balığı uzun mesafelerde beslenme, kışlama ve yumurtlama göçleri gerçekleştirir. Örneğin, Barents Denizi ve İzlanda çevresindeki popülasyonları yoğun mevsimsel göçler gerçekleştirir. Barents Denizi popülasyonu, kış ve ilkbahar başlarında yumurtlama için Kuzey Norveç kıyılarına (Finnmark) ve Kola Yarımadası’na (Rusya) göç eder. Yaz ve sonbahar boyunca, beslenmek için, kuzey ve kuzeydoğuya göç eder.4 Çok soğuk Arktik sularının sınır bölgelerinde zooplanktonlarla beslenir.
Ticari olarak bu tür, çoğunlukla balık unu ve yağ sanayi ürünleri için kullanılırken gıda olarak da değerlendirilir. Kapelin balığı havyarı, yüksek değerli bir ürün olarak kabul edilir. Hem insan gıdası olarak avlandığından hem de birçok türün besini olduğundan kapelin balığı miktarında yıldan yıla yoğun dalgalanmalar gözlenir. Herhangi bir koruma statüsü bulunmamakta ancak bu tür, kontrollü olarak avlanmaktadır.
