İng. Queen Maud Land

Kraliçe Maud Toprakları Antarktika Kıtası’nın beşte birini oluşturan, batıda İngiliz sektörü (20°B boylamı), doğuda Avustralya sektörüyle (45°D boylamı) komşu olan yaklaşık 2, 7 milyon km²lik alana sahip arazidir.¹ Doğu Antarktika’da yer alan ve adını Norveç Kraliçesi Maud’an alan bu saha 1930 yılında gerçekleştirilen bir Norveç seferi sırasında keşfedilmiştir. 1939’da Norveç tarafından hak iddia edilen bölge, daha sonra 14 Ocak 1949’da Norveç tarafından ilhak edilmiş ve 1957 yılında Norveç’e bağlanmıştır.¹ Antarktika’yı barışçıl amaçlar ve bilimsel araştırmalar için kullanılacak doğal koruma alanı olarak güvence altına alan 1961 tarihli Antarktika Antlaşması’na göre bazı ülkeler Antarktika’daki toprak egemenliklerini tanımamaktadır.² Bu nedenle Norveç’in ada üzerindeki egemenliği tartışmalıdır.

Kraliçe Maud Toprakları’nın büyük oranda Doğu Antarktika Buz Örtüsü’yle (bkz. Antarktika Buz Örtüsü) kaplıdır. Buz örtüsünün Kraliçe Maud Toprakları’nın Kutup Platosu bölgesindeki yüzeyinin deniz seviyesinden yüksekliği 3500 metrenin üstüne çıkar. Platodan kıyıya doğru inen buz örtüsü kuzey kıyılarının yaklaşık 200 km gerisinde birkaç dağ sırasını dikine keser. Topoğrafik birer engel olan bu sıradağlar ve nunataklar (bkz. nunatak) buz akıntılarının drenajını değiştirir.³ Ayrıca buz akıntılarının önünde bir set gibi duran bu sıradağlar nedeniyle dağların kutup platosuna bakan yüzündeki buz yüzeyi çoğu yerde 2000 m’den yüksekken, denize bakan tarafta 1400 m’den alçaktır. Doğudan batıya doğru Fabiola Dağları (Yamato Dağları), Belçika Dağı, Güney Rondane Dağları (bkz. Güney Rondane Dağları), Wohlthat Dağları, Fimbulgeimen Dağları, Mühlig-Hofmann Dağları ve Heimenfront Dağları Kraliçe Maud Toprakları içerisinde kalan ve kıyıya paralel uzanan sıradağlardan bazılarıdır. Bu sıradağlardaki bazı zirvelerin yüksekliği 3000 m’nin üzerindedir. Jøkulkyrkja Dağı 3148 m’lik zirvesiyle Kraliçe Maud Toprakları’nın en yüksek doruğudur. Sıradağlardan sonra kıyıya inen buz örtüsü kıyılar boyunca 20-30 m’lik buz falezleri oluşturur. Bölgenin kıyı şeridinde çok sınırlı alanda buzsuz anakaya görülür. Sıradağların arasındaki oluklar Doğu Antarktika Buz Örtüsü’nün kutup platosundan kıyıya akışını kolaylaştırmaktadır.⁴ Kraliçe Maud Toprakları’nın batı bölümünde bulunan Jutulstraumen Buz Akıntısı yıllık 760 m akış hızıyla Doğu Antarktika Buz Örtüsü’nün drenajından sorumlu olan buz nehirlerinden birisidir.⁵

Kraliçe Maud Toprakları’nın orta ve doğu bölümündeki dağlar Geç Proterozoyik-Erken Kambriyen yaş aralığında metamorfik volkanik kayaçlar ile sokulum kayaçlarıyla kesilen metasedimanter kayaçlardan oluşur.^{6, 7, 8} Kraliçe Maud Toprakları’nın batısındaki dağlar ise Arkeen döneme ait granitik kayaların oluşturduğu temele ve bu temeli örten farklı zamanlara ait daha genç sokulum kayaçlardan oluşmaktadır.⁸ 190 milyon yıl önce Gondwana süper kıtası parçalanmadan önce Güney Afrika’nın Kalahari Kratonu Antarktika’nın bu bölümünün bir parçasıydı.⁸

Kraliçe Maud Toprakları’ndaki dağların buzsuz kayalıklarında bazı kuş türlerine ait koloniler yaşamaktadır. Kıyılarda ise penguen kolonileri yaşar. Kıyı kesimindeki çok sınırlı sahalardaki kayalıklarda ise sadece likenlerin yetişmesi için vejetasyon süresi 1-2 ay arasında sınırlanmaktadır.⁹ Kraliçe Maud Toprakları’ndaki kıyıya paralel uzanan sıradağlar Güney Okyanusu’ndan taşınan nemli hava kütlelerinin kutup platosuna doğru sokulmasını engeller. Bu nedenle kıyı bölgesi yıllık 200 ile 700 mm yağış alırken, iç bölgelerde 100 mm’nin altına düşer.^{4, 10}