İng. Polar Anticyclone

Kutup antisiklonları, Antarktika, Sibirya ve Kanada’nın kuzey alanları ile Arktik Havzası’ndaki buzul alanlarında ve soğuk kara kütlelerinde; Kuzey Yarım Küre’de saat yönünde, Güney Yarım Küre’de ise saat yönünün tersine esen rüzgâr sistemlerinin meydana getirdiği yüksek basınç alanlarıdır. Özellikle Antarktika kıtasının iç kesimlerindeki yüksek platolar üzerindeki kutup antisiklonları, çok düşük sıcaklıklar nedeniyle Arktik Havzası’ndakilere göre daha güçlü ve kalıcıdır. Antarktika’nın kar ve geniş buzul kütleleriyle kaplı kara yüzeyleri, termal radyasyonla güçlü bir şekilde ısı kaybettiği için yüzeyin hemen üzerindeki hava katmanlarında hava anormal derecede soğur. Sıcaklığı çok düşük olan bu hava, çevredeki havadan daha ağırdır. Bu nedenle basınç dışarıdan içeriye doğru artar ve soğuk hava kütleleri iyice yüzeye doğru çöker. Bu sayede, yükseltici hava hareketleri de engellenmiş olur ve bulutsuz açık bir gökyüzü ile çok düşük sıcaklıkların olduğu koşullar hâkim olur. Her ne kadar Antarktika kıtası alçak basınç merkezlerini içeren bir alçak basınç kuşağı ile çevrili olsa da kıtanın iç kesimlerinde özellikle kışın güçlü yüksek basınç merkezleri hakimdir (Şekil 1). Yüksek platolarda geniş buzul kütleleri üzerinde bulunan güçlü yüksek basınç merkezlerindeki soğuk hava kütleleri, topoğrafya koşullarının ve yerçekiminin etkisi ile nispeten daha sıcak ve daha az yoğun hava kütlelerinin olduğu vadi ve kıyılara doğru yüksek hızlarla aktığında çok şiddetli rüzgârlar meydana gelir (bkz. katabatik rüzgârlar). Ayrıca kutup antisiklonlarının egemen olduğu iç bölgelerde, açık ve bulutsuz hava nedeniyle yıllık ortalama toplam yağış miktarı 50 milimetreden daha azdır. ¹ Bu nedenle kutup çölleri yaygındır (bkz. kutup çölleri).