İng. Nord Stream I-II Projects
Kuzey Akım Projeleri, Rusya’nın Vyborg kentinden başlayıp Baltık Denizi üzerinden Almanya Greifwald bölgesine yakın Ludmin’den geçerek Avrupa’ya gaz aktarımını sağlayan doğalgaz boru hattı projeleridir. Rus Nord Stream AG tarafından yürütülen boru hattı projesi, Rus Münhasır ekonomik bölgesinden başlayarak Finlandiya, İsveç, Danimarka’dan geçip Almanya’ya ulaşmaktadır.1
Her iki boru hattı da Rusya ve AB arasında doğrudan bağlantı kurmakla birlikte açık deniz üzerinden uzanan Kuzey Akım II, 1,224 km ile Rusya ve AB enerji pazarı arasındaki en direkt bağlantıyı sağlamaktadır. İki hat birlikte en az 50 yıl boyunca AB’ndeki ev ve iş yerlerine yılda toplam 55 milyar metreküp (bcm) doğal gaz taşıma kapasitesine sahiptir. Projeler, AB enerji pazarını güçlendirmenin yanı sıra tedarik güvenliğini artırmaları bakımından da Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi tarafından “Avrupa çıkarları” olarak tanımlanmıştır.2
Projelerin hayata geçirilme evreleri ise 1997-99 arasında yapılan fizibilite çalışmalarına kadar uzanmaktadır. Bu fizibilite çalışmalarına daha sonra Finlandiya-Rusya iş birliğiyle alternatif yollar için yenileri eklenmiştir. Rotalar teknik, çevresel ve ekonomik birçok etken hesaplanarak seçilmiştir.
Proje, 2000 yılında Kuzey Avrupa Gaz Boru Hattı Ortak Çıkarlar Projesi olarak “TEN-E” ilkelerine uygun olarak hazırlanmış ve 2003 yılında onaylanmıştır. 2006’da Kuzey Akım, Avrupa’nın en önemli enerji projesi seçilmiştir. Tedarik anlaşmaları gereğince ilk boru hattı için 1 milyon tondan fazla boru siparişi verilmiştir. Bu tedarikler 1,2 milyar Euro maliyeti ile %75’i EUROPIPE (Almanya) ve 0,4 milyar Euro maliyetiyle %25’i OMK (Rusya) şirketinden sağlanmıştır. İkinci boru hattı için ihale 2009’da açılmıştır. Lojistik hizmetleri için Fransız EUPEC firması ile 650 milyon Euro’ya, İtalyan SAIPEM firması ile 1 milyar Euro’ya tedarik sözleşmeleri imzalanmıştır. Projelerin maliyeti toplamda 7,4 milyar Euro’ya ulaşmış olup %30’u proje taraftarlarınca, %70’i ise bankalar tarafından karşılanmıştır.3
Baltık Denizi boyunca uzanan doğal gaz boru hattının iç çapı 1.153 mm ve uzunluğu 1220 km’dir. Basınç dayanımı 220 bar olan açık deniz boru hattının yıllık kapasitesi 55 milyar metreküptür. Her boru hattı, her biri 12 metrelik yaklaşık 100.000 boru parçasından oluşur. Borular içerisindeki basınç ve gaz sızdırmazlığı sürekli olarak izlenir, bir veri toplama sistemine (SCADA) kaydedilir ve önceki verilerle karşılaştırılır.4
Kuzey Akım, proje finansmanında sosyal ve çevresel risklerin değerlendirilmesi ve yönetilmesi için finans endüstrisinin bir ölçütü olan Ekvator İlkeleri’ni esas almaktadır. Bunlar; sosyal ve çevresel değerlendirme ve yönetim sistemleri, iş gücü ve çalışma durumu, kirliliğin önlenmesi ve azaltılması, toplum sağlığı, emniyeti ve güvenliği, arazi edinimi, biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir doğal kaynak yönetimi, yerli halk ve kültürel mirastır.
Nisan 2011’de başlayan Kuzey Akım I projesinin yapımı Haziran 2011’de tamamlanmıştır. Kuzey Akım II’nin yapımına ise Mayıs 2011’de başlanmış ve Nisan 2012’de proje tamamlanarak 2012 Ekim itibariyle gaz aktarımı başlamıştır. Her bir hattın transfer kapasitesi yıllık 27,5 metreküptür. Hatların başlıca gaz üssü ise Yamal kıta sahanlığında, Karadeniz’den 40 km uzaklıktaki Batı Sibirya’da bulunan ve yaklaşık 1000 km’lik alanı kapsayan, Bovanenkovo petrol ve gaz deposudur. Bovanenkovo rezervlerinin 4,9 trilyon metreküp olduğu tahmin edilmektedir. Bu alanın işletilmesi hakkı ise Gazprom Dobycha Nadym LLC şirketine verilmiştir. Gazprom ayrıca Kuzey Akım ile bağlantılı olarak Rusya’nın kıyı şeridinde 917 km uzunluğunda iki boru hattı da inşa etmiştir. W&G ve E. ON SE tarafından inşa edilen iki hat, 900 km uzunluğu ile Greifswald kıyısından güney ve batı Almanya’ya kadar uzanmaktadır.5
Eylül 2022’de AB’nin doğalgaz ithalatının %35’ini Rusya’dan sağladığı Kuzey Akım I’de gaz hattında sızıntı yaşanmaya başlamıştır. Rusya bu durumun sabotaj nedeniyle olduğunu iddia etmekteyse de kanıtları bulunmamaktadır. Buna rağmen Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası Almanya iletme ruhsatını iptal etmiştir.6 Haziran 2022’de Rusya, doğalgazın %75’ni keserek gaz transferini günlük 170 metreküpten 40 metreküpe indirmiştir. Temmuz 2022 itibariyle ise Rusya teknik sebepleri bahane ederek 10 gün boyunca gazı kesmiştir. Yeniden açıldığında ise günlük 20 metreküp olarak verilmiştir. Ağustos sonunda Kuzey Akım I hattını yine teknik problemleri sebep göstererek tamamen kapatmış, daha sonra hat açılmıştır. Eylül 2022’de Norveç ve Danimarka, Kuzey Akım I ve II’de Bornholm adası yakınlarında, Baltık Denizi’nde dört sızıntı raporlamışlardır. Sismologlar da raporu destekleyerek aynı alanda sızıntı olduğunu belirtmişlerdir.7 Uzmanlar, sızıntının gemilerin çarpması ya da denizaltı kazı çalışmaları sebebiyle oluşmuş olabileceğini düşünmektedir.8
