İng. Geographic North Pole

Coğrafi Kuzey Kutbu veya Karasal Kuzey Kutbu olarak da bilinen Kuzey Kutbu, dünyadaki en kuzey noktadır. Kuzey Kutbu, tanımı gereği, Güney Kutbu’nun tam karşısında yer alır. 90° Kuzey jeodezik enlemini ve gerçek kuzey yönünü tanımlar. Kuzey Kutbu’nda tüm yönler güneyi gösterir; tüm meridyenler burada birleşir, dolayısıyla boylamı herhangi bir derece değeri olarak tanımlanabilir. Kuzey Kutbuna herhangi bir saat dilimi atanmamıştır, bu nedenle herhangi bir saat yerel saat kullanılabilir.¹

Kuzey Kutbu, Kuzey Yarımküre’nin merkezindedir. En yakın arazinin genellikle Grönland’ın kuzey kıyılarındaki Kaffeklubben Adası olduğu söylenir ve bu yerleşim yaklaşık 700 km uzaklıktadır. En yakın kalıcı yerleşim yeri, kuzey kutbundan 817 km uzaklıkta bulunan, Kanada’daki Qikiqtaaluk Bölgesi’ndeki Alert’tir.^{1, 2}

Güney Kutbu kıtasal bir kara kütlesi üzerinde yer alırken, Kuzey Kutbu, Arktik Okyanusu’nun ortasında, sürekli değişen deniz buzulu ile kaplı okyanusun ortasında yer alır. Güney Kutbu’nun aksine Kuzey Kutbu’nda kalıcı bir bilimsel üs-istasyon kurmak zordur. Kuzey Kutbu’na ulaşma girişimleri 19. yüzyılın sonlarında başladı ve Kuzey Kutbu’na ulaşan ilk sefer 1926’da Roald Amundsen liderliğinde ve bir zeplinle oldu.^{1, 2, 3}

Kutuplarda her yıl sırasıyla; 5 ay gündüz, 1 ay alacakaranlık, 5 ay gece, 1 ay alacakaranlık yaşanmaktadır. Kuzey ve Güney kutuplarında yaz ve kış ayları birbirine terstir. 21 Temmuz’da Kuzey Kutbunda yaz ortası yaşanırken aynı gün Güney Kutbunda kış ortası yaşanmaktadır. Güney Kutbu’nda ise yaz ortası 21 Aralık’tır.

Kuzey Kutbu’nda sıcaklık ölçümü en yakın kara parçası olan Grönland hava ölçüm istasyonu verilerine dayanarak verilmiştir çünkü hareket eden, kırılıp birleşen buz parçaları üzerinde ufak bir meteoroloji istasyonu kurmak bile çok mümkün olmamaktadır. Sıcaklıklar +13°C ila -43°C arasında değişmektedir. Arktik bölge nispeten daha sıcaktır; çünkü deniz sıcaklığı -2°C’nin altına çoğunlukla düşmez.^{1, 2}

Hem Kuzey hem de Güney Kutbu’nda denizler fitoplanktonlar sayesinde besin açısından çok verimlidir. Sualtı akıntıları sayesinde besinlerin taşınabilmesi ve yaz aylarında uzayan günler de verimliliği arttırmaktadır.^{1, 2}

Kuzey Kutbu’nda Kutup ayısı, ren geyiği, kar baykuşu, fok, balina, tilki, sincap ve tavşan gibi birçok hayvan türü gözlenmektedir. Bölge Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya kıtalarının kara parçalarına dahil olduğu için hayvanlar kışın göç edip daha verimli yaz aylarında geri gelebilmektedir. Denizde de fok, ayı balığı, deniz fili ve balina gibi büyük hayvanlar mevcuttur.²

Manyetik Kutup; yerküre üzerinde, yer manyetik alan vektörünün düşey olduğu yani manyetik eğim açısının ±90° olduğu noktalara denir. Bu noktalar yerkürenin coğrafik kuzey ve güney kutuplarına karşılık gelmez (Şekil 1). Kuzey Manyetik ve Jeomanyetik Kutbu, güney kutbunda (bkz. Güney Kutbu: Coğrafi) da aynı şekilde olmak üzere coğrafi kutuptan oldukça farklı noktalarda bulunur ve hareket ederek değişen noktalardır (Tablo 1).^{4, 5}