Lat. Dissostichus eleginoides
İng. Patagonian toothfish
İlk kez Patagonya kıyılarında tanımlanan Patagonya dişbalığı, deniz altı dağlarında ve kıta sahanlıklarının derin sularında yaşayan bir dip balığı türüdür. Geniş başlı, büyük ve ince bir yapılıdır. Gövdesi kahverengimsi gri, büyük düz pullarla kaplıdır (Şekil 1). Göğüs yüzgeçleri ise büyük ve yelpaze şeklindedir. İlki dikenli olmak üzere iki sırt yüzgeci bulunmaktadır. Patagonya dişbalığı dokularında ve kanında antifriz proteinlerine sahip Antarktika dişbalığı ile aynı cins grubu içinde bulunmasına rağmen, bu türün yaşadığı kadar soğuk sularda dağılım göstermediğinden, antifriz proteinlerine sahip değildir.
Dağılım alanları, Güneydoğu Pasifik ve Güneybatı Atlantik’te Şili’nin güney sahillerinden Patagonya (Arjantin) ve Falkland/Las Malvinas Adaları’na kadar uzanır. Güneybatı Pasifik’te Macquarie Adası, Güney Okyanusu’nda ise Güney Georgia Adası, Antarktik-altı adaları ve Hint sektörünün denizaltı dağları gözlendiği alanlar içindedir. Yapılan çalışmalar, popülasyonlar arasında yüksek derecede genetik izolasyon olduğunu, yani tür içi formların gelişmelerinde farklılık olduğunu göstermektedir.1
Türün genç bireyleri genel olarak 50-3.000 metre derinlikte bulunurken yetişkinler genellikle 750-1.000 metre derinlikte dağılım göstermektedir. Genç bireyler, olgunlaştıkça daha derin sulara göç etmeden önce, yaklaşık bir yıl boyunca su kolonunda kalır. Yetişkinler genellikle yalnızdır, sürü oluşturmaz ve nispeten hareketsizdir.
Patagonya dişbalığı, Güney Okyanusu ekosisteminde önemli bir rol oynar. Bu tür özellikle ispermeçet balinalarının, güney deniz fillerinin ve dev kalamarların besinlerinin bir bölümünü oluşturur. Avcı bir balıktır. Türün sığ sularda yaşayan genç bireyleri diğer balıklarla beslenir. Büyüme ve yaşam alanı derinliği artışıyla beraber beslenme daha çok leşçil olup çeşitlenir. Beslendiği balıklara kalamar ve kabuklular da dâhil olur.
İki metre uzunluğa ve 100 kilogram ağırlığa ulaşabilen bu türün larvaları yaklaşık 100 m derinlikte (ve yaklaşık 1 yaşında) dip yaşam alanına geçer. Daha derin sulara kademeli göçe başladıklarında, 6-7 yaşlarına kadar nispeten sığ sularda (<300 m) yaşarlar.2 Yaklaşık 50 yıl yaşayabilen bu türün doğurganlığı nispeten düşüktür. Gelişimi yavaştır, nüfusun en az ikiye katlanma süresi genellikle 4,5-14 yıl aralığındadır. Erkek 6-7 yaşlarında, dişi yaklaşık 10 yaşında üreme olgunluğuna ulaşır.3 Kutup kışı döneminde yaklaşık 1.000 metreyi bulan derin sularda yumurtlarlar. Kış aylarında kıta yamaçlarına bıraktıkları yumurtalar büyüktür (yaklaşık 4,5-5,0 mm). Yumurtadan çıkan larvalar su kolonunda bulunur.
Herhangi bir koruma statüsü bulunmamakla birlikte, yavaş büyüyen bir tür olduğundan Antarktika Deniz Yaşam Kaynaklarının Korunması Sözleşmesi (CCAMLR) kapsamında kontrollü olarak avlanırlar.4 Patagonya dişbalığı balıkçılığı, Antarktika ve Antarktik-altı sularda en kazançlı balıkçılıktır. Piyasada ulaşabileceği yüksek fiyatlar nedeniyle ticari balıkçılık endüstrisinde “beyaz altın” olarak bilinir. Stoklar yıllık olarak değerlendirilmekte ve sağlıklı oldukları görülmektedir. Balıkçılığı orkinos avcılığında olduğu gibi %100 gözlemci izlemesine tabidir.
