Lat. Globicephala macrorhynchus & Globicephala melas

İng. Pilot Whales

Pilot balinalar, kısa yüzgeçli pilot balina (Globicephala macrorhynchus) ve uzun yüzgeçli pilot balina (Globicephala melas) olmak üzere iki türe ayrılır. Cins adı “Globicephala,” Latince “globus” kelimesi olan “top” veya “küre” ile baş anlamına gelen Yunanca “kephale” kelimesinden türetilmiştir. “Melas” ise Yunanca’da “siyah” anlamına gelirken, “macrorhynchus” ise Yunanca “büyütülmüş” anlamına gelen “makro” ile “burun/gaga” anlamına gelen “rhynchus” terimlerinin birleşiminden oluşmaktadır.¹

Pilot balinaların ortalama boyu 6 metredir ve genellikle erkekler, dişilere göre daha büyük vücut ölçülerine sahiptirler. Cinsiyete dayalı cinsiyet belirleme yalnızca boyutla sınırlı değildir; erkeklerin melon organları ve sırt yüzgeçleri de dişilere kıyasla oldukça büyüktür. Genellikle pilot balinaları siyah veya koyu gri renkte bulunurlar. Yavruların rengi yetişkinlerden daha soluk olsa da yaşlandıkça renkleri koyulaşır. Uzun yüzgeçli ve kısa yüzgeçli pilot balinaları denizde ayırt etmek zor olabilir. İki tür arasındaki morfolojik farklılıklar incedir ve paletlerin uzunluğu, kafatası şekilleri ve diş sayıları farklılık gösterir.² Kafatası şekli ise türlerin tanımlanmasında kesin bir fiziksel özelliktir: Uzun yüzgeçli pilot balinanın kafatası daha uzundur ve kısa yüzgeçli pilot balinanın kafatası daha kısadır ve geniştir.

Pilot balinalar geniş bir dağılıma sahiptir ve sayıları oldukça yüksektir. Her iki türün küresel nüfusu tahmin edilmemiştir, ancak Atlantik, Pasifik ve Güney Okyanus bölgelerinden gelen tahminler binlerce ile yüz binlerce arasında değişmektedir. Genel olarak, kısa yüzgeçli pilot balinalar tropikal ve alt-tropikal bölgelerde bulunurken, uzun yüzgeçli pilot balinalar antitropikal bölgelere dağılım gösterir. İki türün örtüşen bölgeleri Kuzey ve Güney Atlantik’in ılıman sularını, Pasifik’te Peru kıyılarını ve Güney Afrika açıklarını içerir. Uzun yüzgeçli pilot balinalar hem Kuzey Atlantik’in hem de Güney Okyanus’un soğuk ılıman sularında yaşarlar.

Pilot balinalar, genellikle av popülasyonlarına göre göçebe bir yaşam sürerler. Derin okyanus bölgelerinde bulunmalarının yanı sıra asıl yaşam alanları kıta sahanlıklarıdır. Yerleşik nüfuslar, Cebelitarık Boğazı, Madeira Adaları, Kaliforniya kıyıları ve Hawaii Adaları gibi bölgelerde belgelenmiştir. Pilot balinaların diyeti öncelikle kalamar ve diğer kafadanbacaklıları içerirken, daha az miktarda balık türlerini de içerir. Açık deniz ile kıyı bölgeleri arasındaki göçleri, kalamar popülasyonunun yoğunluğuna bağlı olarak gerçekleşir. Newfoundland ve Kaliforniya bölgelerinde yapılan çalışmalar, pilot balinaların mevsimsel bolluk ile kalamar yumurtlama dönemleri arasındaki ilişkiyi tespit etmiştir ve bireysel olarak izlenen bazı balinaların ayda 2400 kilometreye kadar seyahat ettiği de kaydedilmiştir.^3,4

Pilot balinalar oldukça sosyal hayvanlardır ve genellikle 20 ila 90 kişilik gruplar halinde hareket ederler. Seyahat etme, yiyecek arama ve okyanus yüzeyinde toplanma gibi çeşitli grup davranışları belgelenmiştir. Pilot balina gruplarının sosyal yapısı, katil balinalarınkinin benzeridir. En temel grup birimi, anne tarafından akraba bireylerin oluşturduğu anasoy gruplarıdır, katil balinalar gibi.⁵ Pilot balinalar çok eşlidirler ve ara sıra büyük pilot balina toplulukları rapor edilir. Erkeklerin bu geçici kümelenmeler sırasında çiftleşmek için aile grupları arasında hareket ettikleri düşünülmektedir.

Pilot balinalar avlarını bulmak için ses yardımıyla yer belirleme (ekolokasyon) yeteneklerini kullanırlar. Ayrıca sosyal iletişim için tonal ve darbeli sesler de üretirler ve asıl amaçları grup üyeleri arasındaki teması sürdürmektir. Uzun yüzgeçli ve kısa yüzgeçli pilot balinaların çağrıları arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır.⁶ Uzun yüzgeçli pilot balinaların çağrıları, kısa yüzgeçli pilot balinalarınkine göre daha düşük bir frekansta ve daha dar bir frekans aralığına sahiptir.

Her iki tür için yaşam öyküsü oldukça benzerdir. Doğum sonrası hızlı bir büyüme dönemini takiben, gençlik yıllarında daha yavaş ama sürekli bir büyüme evresi gelir. Büyüme, cinsel olgunluğa ulaşıldıktan sonra daha da yavaşlar ve birkaç yıl sonra durur. Pilot balinalar, balinalar arasında en uzun doğum aralıklarından birine sahiptir ve her üç ila beş yılda bir yavrularlar. Dişiler 60 yıldan fazla yaşarken, erkekler genellikle 35 ila 45 yaşına kadar yaşarlar.

Pilot balinalar, doğrudan avlanma, yanlışlıkla avlanma, kimyasal kirleticilere maruziyet ve insan kaynaklı gürültü gibi çeşitli baskılara maruz kalmaktadır, ancak bu baskıların boyutu henüz popülasyonlar üzerinde endişe verici bir düşüşe yol açacak kadar büyük değildir. Bu nedenle her iki tür de Uluslararası Doğa Koruma Birliği’nin Kırmızı Listesi’nde “asgari endişe duyulan tür” olarak sınıflandırılmıştır.