Yer Bilimleri

Thwaites ve Pine Adası Buzul Havzaları


İng. Thwaites and Pine Island Glacial Basins

Batı Antarktika buz kütlesinin evriminde büyük rol oynayan Thwaites ve Pine Adası Buzul Havzaları 100°-110° Doğu boylamı ve 75°-81° Güney enlemi aralığında yer alır. Antarktika’nın (bkz. Antarktika) en hızlı akışa sahip buzulları olarak bu havzalar, Amundsen Denizi (Güney Pasifik) üzerine 390.000 km²’lik buz deşarjı sağlamaktadır.1 Bu bölge, deniz seviyesinden birkaç kilometre aşağıda yer alan ve iç kısımlara doğru derinleşen ana kaya üzerinde bulunur. Yoğun deniz buz örtüsü, sert hava koşulları ve insanlı istasyonların uzaklığı nedeniyle bu buzul havzaları hakkında çok az gözlem yapılabilmiştir.

Pine Adası buzulu 1947’de Highjump Operasyonu sırasında keşfedilmiştir. 30 km genişliğinde, 400 km uzunluğunda sınırlı bir buzul olup yılda 3 km hızla ilerleyen ve 60 km uzunlukta yüzen bir buzul şelfine akan, 165.000 km²’lik alana sahip bir havzadır.1 Pine buzulu Antarktika’daki en büyük buzul akışlarından birini meydana getirir. Thwaites Buzulu ile birlikte Batı Antarktika’daki Amundsen Denizi körfezine akan bu iki buz akıntısı, Antarktika Buz Örtüsü’nün ~d%5’inin denize deşarj edilmesini sağlar.2-3 Pine Adası Buzulu, Antarktika Buz Örtüsü’nün en dinamik özelliklerinden birini meydana getirir. Günümüzde incelmekte olan büyük bir buz şelfi tarafından desteklenmektedir ve buz akışının kendisi, negatif bir kütle dengesine sahiptir.4-5 Pine Adası Buzulu’nda erime giderek hızlanmaktadır ve buzulun kendisi 1996’dan 2009’a kadar 20 km’den fazla gerilemiştir.3 Bu süreç temelde buzuldaki akımı daha da hızlandırmakta ve yerçekimsel stresi attırarak buzulun daha hızlı hareket etmesine neden olmaktadır.6 Pine Adası Buzulu’nun önümüzdeki birkaç yüzyıl içinde eriyebileceği ve hızlı bir deniz seviyesi yükselimi yaratacak potansiyele sahip olduğu belirtilmektedir ki bu oran küresel deniz seviyelerinin 1, 5 metre kadar yükselmesine eş değerdir.7-8-9 Yine yapılan çalışmalara göre Pine ve Thwaites buzullarının kütle kayıpları Antarktika Buz Örtüsü’nün kütle kaybının önemli kısmını teşkil etmektedir ve bu kütle kaybı, 1996’dan 2006’ya kadar iki katına çıkarak Antarktika’daki en büyük buz kaybı olmuştur.5

Thwaites Buzulu ise 110 km genişliğinde, 180.000 km²’lik dikdörtgen şekilli bir havzadır. Uydu ve radar verileri, her iki buzulun da diğer Antarktika buzullarına kıyasla birkaç yüz kilometre içeride bulunan birden fazla kolun birleşmesinden kaynağını almaktadır.1 Antarktika’daki Thwaites Buzulu, bilim insanları için ilgi çekici bir araştırma havzasıdır. Burada, ılık su, kıta sahanlığına itilir ve burada Thwaites Buzulu’nun önündeki yüzen buz sahanlığına ulaşana kadar buzul tabanı boyunca akarak buzulların erimesine neden olur.10 Pine Adası Buzulu ile Batı Antarktika Buz Örtüsü’nün “zayıf göbeğinin” bir parçası olarak tanımlanmıştır. Bu hipotez, hem denizdeki buz tabakalarının stabilitesine ilişkin teorik çalışmalara hem de bu iki buzuldaki büyük değişikliklerin gözlemlenmesine dayanmaktadır. Son yıllarda bu buzulların her ikisinin de akışı hızlanmış, yüzeyleri alçalmış ve erime hatları geri çekilmiştir.11 Yine Thwaites Buzulu, kara ile temas bölgesinde okyanus kaynaklı erimesine ve incelmesine bağlı olarak daha hızlı akışa ve geri çekilmeye yol açtığından, büyük ölçüde kütle kaybına uğrama riski altındadır.12

Sonuç olarak Pine Adası ve Thwaites buzulları; hızla erime, incelme ve akışlarının artmasına bağlı olarak Antarktika Buzul Örtüsü için bir endişe kaynağı olarak değerlendirilmektedir. Bunun yanında bu buzullar, Antarktika’daki en büyük buz akışlarını meydana getirmekte ve Batı Antarktika Buz Örtüsü’nün büyük bir bölümünün buzul deşarjını sağlamaktadır. Bu durumun bir sonucu olarak gelecekte erimenin daha büyük boyutlara ulaşarak 1000-2000 yıl içinde buzulların ortadan kalkabileceği ve nihayetinde deniz seviyelerini 1, 5 m’ye kadar yükseltebileceği ifade edilmektedir.3


Kaynakça

1 Riffenburgh, B. (Editör ). (2006). Encyclopedia of the Antarctic. Routledge

2 Vaughan, D.G. vd. 2001. Review of Pine Island Glacier, West Antarctica: Hypotheses of Instability Vs. Observations of Change. In The West Antarctic Ice Sheet: Behavior and Environment 237-256 (American Geophysical Union)

3 Joughin, I. vd. 2010.Sensitivity of 21st century sea level to ocean-induced thinning of Pine Island Glacier, Antarctica. Geophysical Research Letters 37, L20502.

4 Rignot, E. 2002. Ice-shelf changes in Pine Island Bay, Antarctica, 1947-2000. Journal of Glaciology 48, 247-256.

5 Rignot, E. vd. 2008. Recent Antarctic ice mass loss from radar interferometry and regional climate modelling. Nature Geosci 1, 106-110.

6 Scott, J.B.T. vd. 2009.Increased rate of acceleration on Pine Island Glacier strongly coupled to changes in gravitational driving stress. Cryosphere 3, 125-131.

7 Hughes, T. A. 2011. simple holistic hypothesis for the self-destruction of ice sheets. Quaternary Science Reviews 30, 1829-1845.

8 Vaughan, D.G. 2008.West Antarctic Ice Sheet collapse the fall and rise of a paradigm. Climatic Change 91, 65-79.

9 Bamber, J.L. vd. 2009. Reassessment of the potential sea-level rise from a collapse of the West Antarctic Ice Sheet. Science 324, 901-903.

10 http://www.antarcticglaciers.org/2020/07/thwaites-glacier/, 18.05.2021

11 https://www.wired.com/story/antarctica-thwaites-glacier-breaking-point/, 18.05.2021

12 Scambos, T. A. et al. 2017. How much, how fast? A science review and outlook for research on the instability of Antarctica?s Thwaites Glacier in the 21st century. Global and Planetary Change, 153, 16- 34.


Yazarlar