İng. Trans-Canada Highway
Trans-Kanada Karayolu, Kanada’nın en uzun ulusal yoludur. Doğu-batı yönünde-Victoria (Britanya Kolumbiyası) ve St. John’s (Newfoundland ve Labrador) arasında-7.821 kilometre boyunca uzanır. Kanada’nın 10 eyaletinin1 hepsinden geçmekte ve ülkenin büyük şehirlerini birbirine bağlamaktadır.2
Bu karayolu fikri ilk olarak 1912’de Britanya Kolumbiyası’ndaki bir grup otomobil meraklısı tarafından ortaya atılmıştır.3 Ancak otomobille ilk tam geçiş, birçok alt yapı sorunları ve coğrafi engeller nedeniyle 1946’da mümkün olmuştur.4 Bu geçiş ve II. Dünya Savaşı sonrasında otomobil sayısındaki hızlı artış, Trans-Kanada Karayolu’nun faaliyete geçişini hızlandırmıştır.5
10 Aralık 1949’da “Trans-Kanada Karayolunun İnşaatını Teşvik Etme ve Yardım Etme Yasası (An Act to Encourage and to Assist in the Construction of a Trans-Canada Highway)” -bilinen adıyla “Trans-Kanada Karayolu Yasası (The Trans-Canada Highway Act)” - yürürlüğe girmiş ve finansmanı 1951’de başlatılmıştır.6 Yasanın amacı; Federal ve Eyalet Hükümetleri arasında bir maliyet paylaşımıyla mevcut karayollarının standartlarını yükseltmek ve ülkeyi uçtan uca bağlamaktır. Trans-Kanada Karayolunun inşası için 10 eyalettin sekizi ile 1951’de, Nova Scotia ve Quebec ile de sırasıyla 1952 ve 1960’da anlaşmalar imzalanmıştır.7
Başlangıçta Federal Hükümetin inşaat maliyetinin %50’sini karşılaması düşünülmüş ancak daha sonra yasanın süresi ve içeriğine ilişkin yapılan değişikliklerle süre 31 Aralık 1970’e uzatılmış, Federal Hükümetin ödemeleri de 825 milyon Kanada dolarına çıkarılmıştır.10
Yedi yılda tamamlanması (1956’nın sonunda) planlanan Trans-Kanada Karayolu,11 Quebec’in geç imzası ve diğer birçok öngörülemeyen (mali nedenler, arazi ve iklim şartları gibi) beklenmedik durumlar nedeniyle ancak 1971’de tamamlanabilmiştir.12 Buna rağmen Karayolu’nun resmi açılışı henüz inşaat devam ederken 1962’de Başbakan John Diefenbaker tarafından gerçekleştirilmiştir.13 Toplam maliyeti 1971 yılı için 1.4 milyar Kanada dolarıdır.14 1971’den günümüze, bazı şehirler Trans-Kanada Karayolu Yasası kapsamında inşa edilmemiş olsalar da karayolunun bir parçası olarak ek yol bağlantılarıyla birleştirilmiştir. Bununla birlikte günümüzde Trans-Kanada Karayolu tek bir rota değil, birkaç farklı rotadan oluşmaktadır.
Kaynakça
1 Kanada’nın eyaletleri: Alberta, Britanya Kolumbiyası, Manitoba, Nova Scotia, Ontario, Prens Edward Adası, Saskatchewan. Quebec, Yeni Brunswick ve Newfoundland
2 Monaghan, D.W. (1996). Canada’s “new main street”: The Trans-Canada highway as idea and reality, 1912-1956, University of Ottawa. https://ruor.uottawa.ca/handle/10393/4179; Turgeon, M. ve Vaillancourt F. (2002). The Provision of Highways in Canada and the Federal Government. Federalism and Surface Transportation, Oxford University Press, 32(1), ss. 161-180.
3 MacLeod, D. (2014). The Trans-Canada highway - a major link in Canada’s transportation system. The Road Construction - Past, Present and Future Session of the 2014 Conference of the Transportation Association of Canada Montreal, Quebec, s. 2.
4 1912’de Thomas Wilby’nin iki ay içinde Halifax’tan Victoria’ya seyahati ilk geçiş olarak ifade edilse de bu yolculuğun büyük bölümlerinde otomobil ya bir vagona ya da bir buharlı geminin güvertesine yüklenmiştir. MacLeod, a.g.e., s. 3.
5 1948, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 2642 Erişim Kodu: 20, (1948-12-08), https://recherche-collection-search.bac-lac.gc.ca/eng/home/record?app=cabcon&IdNumber=8035
6 Monaghan, a.g.e., ss. 66-67.
7 Turgeon, a.g.e., s. 165.
8 1948, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 2642 Erişim Kodu: 20, (1948-12-08), https://recherche-collection-search.bac-lac.gc.ca/eng/home/record?app=cabcon&IdNumber=8035
9 Arşiv belgelerinde yasa üzerinde yapılan değişiklere ilişkin öne çıkan belgeler (1955, 1956, 1959, 1960, 1965 ve 1966) tarih sırasıyla; 1955, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 2657 Erişim Kodu: 12, (1955-04-06), http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=14284&lang=eng; 1955, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 2659, Erişim Kodu: 12, (1955-12-21) http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=14760&lang=eng; 1956, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 5775 Erişim Kodu: 12, (1956-03-01) http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=14913&lang=eng; 1959, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 2744 Erişim Kodu: 90, (1959-01-27), http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=17935&lang=eng; 1960, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 2746 Erişim Kodu: 90, (1960-02-09), http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=19411&lang=eng; 1965, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 6271 Erişim Kodu: 90, (1965-10-04), http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=26968&lang=eng; 1966, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 6321 Erişim Kodu: 90, (1966-05-17), http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=28605&lang=eng
10 1966, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 6321 Erişim Kodu: 90, (1966-05-17), http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=28605&lang=eng
11 1955, RG2, Privy Konseyi Ofisi, Seri A-5-a, Cilt 2657 Erişim Kodu: 12, (1955-04-06), http://central.bac-lac.gc.ca/.redirect?app=cabcon&id=14284&lang=eng
12 Turgeon, a.g.e., s. 165.
13 Monaghan, a.g.e., s. 2.
14 MacLeod, a.g.e., s. 14.
