İng. Third Pole (Tibetan Plateau)
Tibet Platosu, Himalayalar, Hindikuş, Pamir Dağları ve Tanrı Dağları’nı kapsayan bölge son yıllarda Üçüncü Kutup olarak isimlendirilmektedir. Bunun temel nedeni ise bölgedeki buz alanlarının, kutup bölgelerinin dışındaki en büyük tatlı su rezervini içermesidir. Bahsi geçen bölge, dünya nüfusunun %24’ünden fazlasını içeren Asya bölgesindeki 1,9 milyardan fazla insana sulama, elektrik ve içme suyu sağlayan 10 büyük nehir sisteminin kaynağıdır.1
Üçüncü Kutup, bilhassa son 50 yılda önemli çevresel değişiklikler yaşamıştır. Asya su kulelerinin koşulları ve istikrarı, ısınmanın neden olduğu buzul çekilmesi, çökmesi, buzul gölü genişlemesi ve bölgedeki ülkelerin sosyo-ekonomik ilerlemesi üzerindeki yansımaları olan buzul gölü taşkınları tarafından etkilenmektedir. Üçüncü Kutup buzullarında, permafrostunda, kar örtüsünde, göllerinde ve nehirlerindeki hızlı değişimler ve bunların olumsuz etkileri, 2010 yılından beri Çin Bilim Akademisi’nin fonlarıyla Üçüncü Kutup Çevre Programı kapsamında incelenmektedir. Bahsi geçen program, bilhassa kriyosfer değişikliklerinin bölgesel hidroloji ve su kaynaklarına etkisine yönelik çalışmaları ile dikkat çekmektedir.2 Üçüncü Kutup konusu, Arktik bölgeye yönelik en büyük etkinliklerden biri olan Arktik Çemberi’nin (Arctic Circle) uluslararası etkinlik programlarına da eklenmiştir.
