Lat. Champsocephalus gunnari
İng. Mackerel icefish
Antarktika’yı çevreleyen sularda yaşayan timsah buz balıkları (Channichthyidae) ailesinden bir derin deniz dip balığıdır.1 İlk olarak 1905 yılında İsveçli zoolog Einar Lönnberg tarafından Güney Georgia Adası’nda tanımlanmıştır.2 Türe, ilk olarak örneklendiği bilimsel İsveç-Antarktika seferinin lideri arkeolog, jeolog ve paleontolog Johan Gunnar Andersson onuruna Champsocephalus gunnari ismi verilmiştir.3
Uskumru buz balığı yaklaşık 65 cm uzunluğa ve 2 kg ağırlığa erişebilir. 20-30 cm arasında cinsî olgunluğa erişir ve ömrü 15 yıldır. Beyazımsı solungaçlara ve mavimsi gümüş rengi uzun, iğ şeklinde bir gövdeye sahiptir. Uzun bir burnu, küçük dişleri ve büyük bir ağzı vardır. Sırt yüzgeçleri siyahtır ve yetişkin erkeklerin kuyruk ve anal yüzgeçleri belirgin beyaz kenarlara sahiptir. Ergin erkeğin ilk sırt yüzgeci, ergin dişye göre daha yüksektir. Uskumru buz balıklarının kanı hemoglobin içermediğinden neredeyse renksizdir. Ayrıca miyoglobinden yoksundur ve balığın donmasını önleyen bileşikler taşır.1
Çoğunlukla Heard ve McDonald Adaları, Îles Kerguelen, Güney Georgia ve Bouvet Adası gibi adaların yakınında ve Antarktika Yarımadası’nın kuzey sularında bulunur. Uskumru buz balığı, Patagonya dişbalığı ve bir diğer buz balığı türü olan siyah yüzgeçli buz balığı gibi avcı balıkların, deniz kuşları, Antarktika kürklü fokları ve gento penguenlerine kadar çeşitli türlerin besin kaynağı olması bakımından ekosistemde önemli bir türdür. Avcı bir balık olup diğer balık türleri ile de beslenebilmesine karşın genellikle krill ve mysids gibi küçük karides benzeri kabuklularla beslenir. 700 metreye kadar dağılım gösterebilen uskumru buz balığı, genellikle 30-250 metre derinliklerde bulunan ve sürü oluşturan bir türdür. Günlük bir döngüde su sütununda yukarı ve aşağı göç eder. Bireyler yaşla birlikte giderek daha hareketsiz hâle gelir ve daha derin sularda kalma eğilimindedir.
Uskumru buz balıkları 3-4 yaşlarında üreme olgunluğuna ulaşır. Yetişkinler yumurtlamak için karaya çıkar. Yumurtlama, sonbahar ve kış aylarında 2-3 (saniye/dakika/saat/gün/hafta) süresince gerçekleşir. Dişiler bu dönemde 10.000‑20.000 yumurta üretir. Yumurtalar nispeten büyüktür ve çatlamadan önce yaklaşık 3 ay deniz tabanının yakınlarında kalır.
Bu tür, ekosistem açısından olduğu kadar ticari balıkçılık açısından da önemlidir. Antarktika’nın farklı birçok bölgesinde avcılığı yapılmaktadır. Zaman zaman 200.000 tona kadar avlanmıştır ve türün stokları 1970’lerde ve 1980’lerde yoğun bir şekilde azalmıştır. Türün stok seviyelerine ilişkin endişeler ve avlanmalardaki yıllık yüksek dalgalanmalar nedeniyle avlanması 1990’ların başında yasaklanmıştır. Günümüzde uskumru buz balığı balıkçılığı Antarktika Deniz Yaşam Kaynaklarının Korunması Sözleşmesi (CCAMLR) kapsamında kontrollü şekilde devam etmektedir.5
