İng. Yamal LNG Project
Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (Liquefied Natural Gas) ile doğal gaz üretimi, sıvılaştırma ve taşımacılığı kapsayan entegre bir proje olan YAMAL LNG, Güney Tambey Sahası kaynak üssü olarak kullanılarak yılda yaklaşık 16,5 milyon ton üretim kapasitesine sahip bir tesisin inşasından oluşmaktadır. Yapılan son araştırmalara göre bölge rezervlerinin (basınç düşürme ve ölçüm istasyonları-PRMS verilerine göre) 926 milyar metreküp olduğu tahmin edilmektedir. (Yamal LNG) Proje bir deniz limanının inşası ve işletilmesini, Güney Tambey gaz sahasının işletilmesini, bir LNG üretim tesisinin inşasını, 100 km’lik bir boru hattını, Sabetta Limanı’nda yeni altyapıları, bir uluslararası havalimanını ve on beş yeni buzkıran LNG tankerinin tasarımını ve inşasını içermektedir.1 Ob Körfezi kıyısında yer alacak ve her biri yıllık 5,5 milyon ton kapasiteli üç sıvılaştırma treninden oluşacak olan tesisin ortak girişim hissedarları arasında, Novatek (%50,1), Fransız Total (%20), Çinli CNPC (%20) petrol şirketleri ve İpek Yolu Fonu (Silk Road Fund) (%9,9)2 bulunmaktadır.
Yamal LNG, yılda yedi ila dokuz ay boyunca donmuş ve kış sıcaklıklarının -50°C’ye kadar düştüğü uzak bir bölge olan Ob Nehri’nin ağzındaki Kutup Dairesi’nde yer alır. Yamal Yarımadası’nın gaz taşıma kapasitesi, 1960’larda, Tyumen’in kuzeyinde bulunan Medvezhye, Urengoy, Yamburg gaz sahaları gibi diğer dev yataklarının keşfiyle hemen hemen aynı anda Tazovskoye ve Gubkinskoye gaz kondensat yataklarının keşfedildiği zaman ortaya çıkmıştır.3 (Dmitrievsky,s.1) Projenin başlangıç safhasında kara veya deniz yoluyla bölgeye erişimin olmaması nedeniyle ekipman ve personelin taşınmasını kolaylaştırmak amacıyla 2011 yılında Sabetta Limanı ve uluslararası bir havalimanından oluşan büyük kapasiteli bir bölgesel ulaşım merkezinin inşaatına başlanmıştır.4
Projeye ilişkin nihai yatırım kararı Aralık 2013’te verilmiş olup bugün proje çalışmalarının ana aşaması tamamlanmış bulunmaktadır. Yamal LNG, yılda 17,4 milyon ton kapasiteli Güney-Tambeyskoye gaz sahasının kaynak tabanında, her biri yılda 5,5 milyon ton kapasiteli üç hat ve yılda 900 bin ton kapasiteli bir hat da dâhil olmak üzere sıvılaştırılmış doğal gaz tesisi projesini gerçekleştirmektedir. İlk üretim hattı 2017 yılının 4. çeyreğinde üretime başlamış, ikinci ve üçüncü hat sırasıyla Temmuz ve Kasım 2018’de, dördüncü hat ise Mayıs 2021’de üretime başlamıştır. 2020 yılında 18,6 milyon ton LNG ve 1 milyon ton stabil gaz kondensatı sevk edilmiştir.5
Rusya, deniz yolunun yanı sıra, kuzey bölgelerinde demiryolu ağını da geliştirmiştir, böylece Kuzey Sibirya Ana Hattı ile Batı Sibirya’dan gelen hidrokarbon kaynakları taşınabilmektedir. Demiryolunun inşası projesi daha önce tartışılmışsa da 2008’de “Rus Hükümetinin 2030’a kadar Ulaştırma Stratejisi” ile onaylanmıştır. Bölgedeki sanayi yerleşimlerini Karadeniz üzerinden Arktik Okyanusu’na bağlayacak olan Obskaya-Vobanenkovo-Sabetta demiryolu koridorunun inşası için de bir proje duyurulmuştur.6 Türk şirketleri Rönesans Holding ve GAMA Holding’in ortak girişimi ile oluşturulan REMA da projeye dâhil olmuştur. Ayrıca 2015 yılında Rönesans Holding 1 milyon dolarlık anlaşma imzalamıştır.7 Öngörülen NLP iki bölümden oluşmaktadır: Tyumen ve Nadym arasındaki iki önemli Arktik demiryolu hattı ve Arkhangelsk’ten gelen Kuzey Hattı’nı birbirine bağlayacak olan Ob’a uzanan bir doğu-batı bağlantısı. 2015 yılında, Nadym Nehri boyunca demiryolu geçidinin bir kısmı inşa edilmiştir. Diğer kısım Bovanenkovo üzerinden Sabetta’ya kadar yaklaşık 170 kilometre uzanmaktadır. Buna göre Sabetta Projesi, Rus Hükümeti ve NOVATEK’in ortak girişimiyle, Yamal LNG tesisine ev sahipliği yapmanın yanı sıra evrensel bir limana dönüştürülerek Kutup Yolu (Polar Road - özellikle Nadym-Salekhard bölümü) ile bağlantılı ve Ob boyunca uzanan bir demiryolu kavşağı olarak planlanmaktadır.8 Rönesans Holding’in açıklamasına göre, buzkıran tankerler sayesinde Asya pazarlarına ortalama nakliye süresi 30 günden 15 güne düşmüş, Rusya’dan LNG sevkiyatının Süveyş Kanalı yerine Bering Boğazı üzerinden yapılması sağlanmıştır.9
